page0020

10

wiedza, ale skutkiem logicznego znużenia przyjmuje mechanizm za ostateczne wytłomaczenie wszechrzeczy. Wreszcie nie można przemilczeć ciekawych prac Lorda Kelvina, dla francuskiego czytelnika tak pełnych niespodzianych suggestyi, wykazują bowiem, jaką jest u Anglików wartość czysto praktyczna, czysto empiryczna modeli mechanicznych^

Nie jest naszym celem przedstawiać tu te ciekawe badania. Rzeczą filozofów matematyki i fizyki jest rozwinąć poglądy, jakie tworzą sobie o naturze materyi, i podać teorye zdolne dać zadawalniające wytłomaczenie zjawisk fizycznych. Na takim punkcie widzenia stają oni zazwyczaj, i zapewne mają racyę stać na nim; właściwością wiedzy przyrodniczej jest obserwowanie zjawisk samych w sobie, niezależnie od osoby obserwującego.

Naszym zamiarem, przedstawiając te same teorye o materyi, jest dać przewagę innemu punktowi widzenia. Zamiast obserwować zjawiska fizyczne same w sobie, postaramy dowiedzieć się, jaką ideę należy wytworzyć sobie o naturze ich, jeśli mieć na względzie, że są to zjawiska dostrzeżone. Podczas gdy fizyk wyłącza udział obserwatora w stwierdzeniu zjawisk fizycznych, naszą rolą jest, wyrzekając się tego wyłączenia, ukazać rzeczy we właściwej ich złożoności i badać na czem zasadza się pojęcie materyi, jeśli mieć na względzie, że wszystkie zjawiska materyalne znane są nam tylko w ich stosunku z nami, z naszem ciałem, naszemi nerwami, naszym umysłem.

http://rcin.org.pl