025 (11)

Reakcje spalania można skrótowo zapisać w postaci równań słownych:¹⁰

miedż+tlen — tlenek miedzi żelazo+tlen- tlenek żelaza glin+tlen —tlenek glinu

Tlenki metali odgrywają dużą rolę w technice oraz w życiu codziennym. Z rud zawierających tlenek żelaza otrzymuje się żelazo i stal. Taśmy magnetofonowe są pokry te warstwą tlenków żelaza i chromu. Czerwony rubin, drogi kamień szlachetny, jest tlenkiem glinu z domieszką 0.025-0,1% tlenku chromu.

Wykorzystujemy:

pył aluminiowy, blachę miedzianą, szczypce do tygli lub płaskie obcążki, młotek, palnik spirytusowy, rurkę szklaną.

34. Czy podczas spalania metal staje się lżejszy' czy cięższy?

Zawieszamy kłębuszek wełny żelaznej na wadze ramieniowej, którą następnie dokładnie tarujemy. Płomieniem palnika doprowadzamy wełnę na krótko do stanu rozżarzenia. Żelazo powieka się cienką warstwą tlenku. Ramię wagi, na który m wisi żelazo opuszcza się w dół. Musiało tam zatem czegoś przybyć. Jeżeli używamy wagi do listów, musimy wykonać dwa ważenia-drugie dopiero po ochłodzeniu żelaznej wełny.

Wyjaśnienie: Do żelaza przyłączy ło się coś z powietrza - a mianow icie tlen.

Utlenianie metali jest przemianą substancji związaną z przyrostem masy.

Wykorzystujemy:

wełnę żelazną lub stalową, wagę.

35. Metale mo/na uszeregować

Na cienkiej blasze żelaznej umieszczamy nieduże kupki pyłu miedzianego. żelaznego i cynkowego. Ogrzewamy blachę od spodu najgorętszym płomieniem palnika. Obserwujcie zachodzące przemiany!

Pył cynkowy żarzy się jasno i przeobraża w żółty tlenek cynku, który po ochłodzeniu staje się biały. Również pył żelazny żarzy się. ale słabiej niż cynkowy. Powstający tlenek żelaza jest po ochłodzeniu brązowy. Najopomicj przebiega utlenianie miedzi. Powstały tlenek miedzi jest czarny.

Z różnic w intensywności żarzenia się metali wnioskujemy o różnicach w łatwości, z jaką przyłącza się do nich tlen. Metale szlachetne, takie jak platyna, złoto oraz srebro, w ogóle nie reagują z tlenem i dlatego nadają się do wyrobu biżuterii oraz cennych monet. Metale półszlachetne, takie jak rtęć i miedź, mają niewielkie powinowactwo do tlenu. Żelazo, cynk, magnez i glin są metalami nic$zlachetn>mi. które łatwo ulegają utlenianiu. Sód i potas reagują z tlenem już w temperaturze pokojowej i dlatego muszą być przechowywane w nafcie, bez dostępu powietrza.

Metale można uszeregować według łatwości wiązania się z tlenem (tzn. według ich powinowactwa do tlenu).

Wykorzystujemy:

blachę żelazną, płomień palnika, pył miedziany, żelazny i cynkowy.

36. Trzeba usunąć tlen!

Czy można odzy skiwać metale z ich tlenków?

Mieszamy 1 g szarego pyłu żelaznego (1/4 łyżeczki do herbaty) z 1,7 g czarnego tlenku miedziowego (1 łyżeczka do herbaty). Mieszaninę wsypujemy do probówki i ogrzewamy palnikiem spirytusowym, z początku lekko, potem silniej. Gdy mieszanina rozżarzy się, przerywamy ogrzewanie. Zawartość probówki zarzy się jeszcze przez jakiś czas samoistnie. Po wystygnięciu wykry wamy w probówce czerwone ziarenka miedzi. Z szarego żelaza powstał natomiast czerwonobrunatny tlenek.

4 Chętna v*ik.icm owa 49