038 (10)

Zbiera się w niej gaz (rys. 26c). Doświadczenie potwierdza nasze przypuszczenie, że gazy mogą rozpuszczać się w wodzie. Dow iadujemy się również, że rozpuszczone gazy można wydzielić (odpędzić) z roztworu, podwyższając jego temperaturę.

Woda jest rozpuszczalnikiem dla wielu ciał stałych oraz dla niektórych gazów.

Wykorzystujemy:

7 szklanek, zlewkę, probówkę ze świeżą wodą, sól kuchenną, ałun, utrwalacz fotograficzny, sodę, garnek, wodę.

59. Czy woda jest pierw iastkiem, czy związkiem chemicznym?

W starożytności ludzie wyobrażali sobie, że cały świat składa się z czterech zaledwie substancji - wody. powietrza, ognia i ziemi. Substancje te nazywano pierwiastkami. Współczesna chemia zna 105 pierwiastków I (rozdz. 132-134), z których zbudowany jest nasz świat. Gdy przejrzymy spis pierwiastków, nie znajdziemy w nim wody.

Rys. 27. Prosty rozkład wody

Prawdopodobnie słyszeliście o tym, że woda składa się z dwóch pierwiastków-tlenu (O) i wodoru (H). a jej wzór chemiczny ma postać H_:0. Udowodnimy to twierdzenie doświadczalnie za pomocą aparatu własnej konstrukcji.

Wodę można rozłożyć chemicznie za pomocą prądu elektrycznego. Ze starych bateryjek do latarki wyjmujemy dwa pręciki węglowe z mosiężnymi kapturkami. Oczyszczamy z izolacji końce dwóch kawałków miedzianego drutu i przymocow ujemy je taśmą izolacyjną do pręcików węglowych. Spreparowane w ten sposób elektrody podłączamy do bateryjki (4.5- lub lepiej 9-woltowej). Obie elektrody wkładamy do szklanego naczy nia zawierającego 0.5 dm^J wody destylowanej. Musimy przy tym uważać, by elektrody nie stykały się ze sobą. Obserwujemy, że na obydwu biegunach powstają co prawda pęcherzyki gazu, lecz jest ich bardzo mało. Wniosek - woda jest złym przewodnikiem elektryczności.

Żeby zwiększyć przewodność wody, dodajemy do niej jsoli glauberskiej (siarczanu sodowego)-3 czubate łyżki soli na 100 cm⁵ wody (nie używać soli kuchennej!). Napełniamy tym roztworem dwie probówki i, zatykając je kciukiem, wkładamy otworem w dół do naszego naczynia. Ostrożnie umieszczamy każdą probówkę nad elektrodą (ry s. 27). Gdy przez roztwór przepuścimy prąd. na elektrodach będą intensywnie powstawać pęche^ rzyki gazu.

Porównujemy ilości gazu nagromadzone w obydwu probówkach. Gdy pierw sza z nich jest juz pełna, podnosimy ją ostrożnie zatykając kciukiem. Następnie, trzymając probówkę ukośnie dnem do góry. wkładamy jej otwór do płomienia palnika spirytusowego. Gaz spala się z cichym

sykiem- jest to wodór.

75