86 87 (10)

wytwarza się łatwo. Powyższa właściwość skóry zależna jest od zawartego w niej materiału, z którego pigment się wytwarza (propigmentu). Wytwarzanie się pigmentu jest oznaką dostosowania się ustroju do bodźców świetlnych. Skóra pigmentowana jest bardziej odporna na zakażenia.

WPŁYW PROMIENI POZAFIOLETOWYCII NA USTRÓJ

Wpływ promieniowania na skórę

Promienie UV wywierają działanie bodźcowe na zakończenia nerwowe w skórze. Skóra wystawiona na działanie słońca i promieni UV staje się lepiej unaczyniona i odżywiona, nabiera elastyczności i sprężystości. Promienie pozafioletowe zwiększają odporność skóry na zakażenia. Zgrubienie warstw naskórka na skutek pobudzenia rozrostu komórek ma znaczenie przy leczeniu ran i owrzodzeń, zwłaszcza tzw. troficznych (rany atoniczne, odleżyny, wrzód goleni na tle żylaków itp.).

Zwiększoną odporność skóry na zakażenia uzyskujemy na skutek tego, że odczyn rumieniowy zwiększa dopływ białych ciałek krwi do skóry. Poza tym krótkofalowe promienie UV niszczą bakterie na powierzchni skóry, a przez to zmniejszają możliwość zakażenia od zewnątrz. Ogólne bodźcowe odczyny zwiększają procesy przemiany materii i przyczyniają się do zwiększenia odporności ustroju. Wydaje się jednak (wg Claytona i Osborna), że zbyt silne odczyny dają raczej obniżenie ogólnej odporności.

Krótkofalowe promienie UV (poniżej 2900 A) posiadają właściwości niszczenia bakterii na powierzchni skóry, lecz jednocześnie uszkadzają komórki powierzchownych warstw naskórka. Mogą również niszczyć wrażliwą ziarninę na powierzchni gojących się ran. Promienie UV o dłuższej fali sprzyjają wytwarzaniu się nowego naskórka i powodują większe przekrwienie skóry. Dlatego też lepsze warunki dla gojenia się ran uzyskujemy stosując promienie UV z lampy lukowej oraz lampy Bacha aniżeli z tzw. „zimnej lampy kwarcowej”.

Przekrwienie i obrzęk występujące po naświetlaniu promieniami UV są odczynem na bodziec wywołujący zmiany fotochemiczne w^r skórze. Obrzęk skóry spowedoweny wysiękiem jest również bodźcem drażniącym dla całego ustroju. Wtórne wessanie się ciał białkowych z wysięku daje odczyn ogólny. Silny odczyn rumieniowy może działać (wg Lich-ta) jako „niespecyficzny stress”.

Wpływ na podstawową przemianę materii (metabolizm)

Ogólne naświetlania promieniami UV zwiększają podstawową przemianę materii skutkiem działania bodźcowego na gruczoły wewnątrz-wydzielnicze (przysadkę, nadnercza, tarczycę, jajniki i jądra).

Wpływ na gospodarkę mineralną ustroju

Promienie UV wywierają wpływ na przemianę ciał mineralnych, zwłaszcza wapnia i fosforu. Zmniejszony poziom wapnia i fosforu we krwi, zachwiany ich wzajemny stosunek oraz upośledzenie wchłaniania ich z pożywienia w przewodzie pokarmowym jest wyrazem niedoboru witamin D. Promienie UV wytwarzają w skórze witaminy D, które przechodząc do krążenia, zwiększają przyswajanie wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego oraz otrzymują poziom tych składników we krwi zabezpieczając kości od odwapnienia.

Jeżeli w okresie stosowania naświetlań promieniami UV podajemy witaminy D, działanie ich na organizm zostaje zwiększone, a poziom wapnia i fosforu we krwi oraz odkładanie się tych związków w belecz-kach kostnych wzrasta.

Korzystny wpływ naświetlań promieniami UV otrzymujemy stosując je w schorzeniach, w których poziom składników mineralnych (wapń, fosfor) jest obniżony (krzywica, tężyczka, źle gojące się złamania, złamania samoistne, gruźlica kości, próchnica itp.). Korzystny wpływ promieni UV stwierdzono również stosując naświetlania u kobiet w okresie ciąży.

Wpływ promieniowania UV na krew i układ krwiotwórczy

Po serii naświetlań promieniami pozafioletowymi stwierdzamy zwiększenie ilości czerwonych ciałek krwi oraz hemoglobiny.

Naświetlanie słońcem lub sztucznymi źródłami światła o działaniu zbliżonym do słońca powoduje zwiększenie ilości erytrocytów, leukocytów, okresowo płytek krwi, zwiększenie poziomu hemoglobiny, zmniejszenie koncentracji jonów wodoru i czasu krzepnięcia krwu. Stwierdzono poprawę stanu krwi w leczeniu promieniami UV anemii wtórnej. Surowica krwi u chorych na anemię złośliwą staje się mniej toksyczna. Zasadniczo przy normalnej ilości czerwonych ciałek krwi nie ulegają one zwiększeniu, natomiast gdy jest ona obniżona, to po naświetlaniu promieniami UV występuje zwiększenie ich liczby do normy. Ogólna odporność ustroju na zakażenia zwiększa się i być może zależy od zwiększenia się ilości leukocytów'. Wzrost liczby leukocytów zwiększa bakteriobójcze właściwości krwi w stosunku do bakterii. Obserwuje się przemijający spadek poziomu cukru i kw^rasu mlekowego we krwi, w^rzrost zawartości glikogenu w mięśniach i wątrobie oraz zwiększenie w^re krwi krążącej ilości ciał histaminopodobnych (zwiększających przepuszczalność ścian naczyń włosowatych).

Wpływ ogólny na układ nerwowy

Stwierdzono u osób naświetlanych dawkami biologicznymi promieni UV zmniejszenie podniecenia nerwowego. Przy przedawkowaniu występują objawy podniecenia, bezsenność i podrażnienie układu nerw^owego.

87