11284 skanuj0047 (32)

96 łUDAJMONOLOGIA CZYLI NAUKA (KIII ls/1 /l.st III C/IOWII * *

prawdy, a przynajmniej na używaniu prawdziwych dóbr dostępnych człow ic kowi, stoicy zaś - w swoistej odporności rozumu względem bodźców /c wnętrznych i uczuć (apatia), czyli w stanic cnoty. Platon więc przyjmował obiektywną i transcendentną koncepcję szczęścia człowieka, natomiast Ary stotclcs i stoicy hołdowali koncepcji obiektywnej, ale immanentnej. Obok lej koncepcji bardzo żywotna była koncepcja subiektywna i immanentna, repre zentowana przede wszystkim przez Dcmokryta i Epikura. Według tych filozofów szczęście człowieka zasadza się na przeżywaniu stanów przyjemności, do których Epikur zaliczał również duchowe stany zadowolenia.

Starożytność chrześcijańska I Średniowiecze. Filozofowie chrześcijan scy okresu starożytności i średniowiecza podjęli w zagadnieniu celu i szczę ścia człowieka wątek platoński, ale nadali mu sens zgodny z ideologią chrzc ścijańską. Zakładali, że ostateczny cel życia ludzkiego polega na osiągnięciu dobra obiektywnego i transcendentnego, którym, zgodnie z ich poglądem na świat, mógł być tylko Bóg jako dobro najwyższe i nieskończenie doskonałe W tym punkcie w szyscy byli jednomyślni: Augustyn, Tomasz, scholastycy

Czasy nowożytne do XIX w. Z nastaniem Odrodzenia, a zwłaszcza Ośw ic cenią zatraca się jednolitość średniowiecznej orientacji na zagadnienie celu Tradycję średniow iccza przez cały ciąg tego okresu podtrzymuje nadal filozofia chrześcijańska. Natomiast utylitaryzm nawiązał do tradycji cpikurcj skicj głosząc, że szczęście człowieka wyraża się w przeżyciach przyjemności. Odszedł wszakze od czysto indywidualnego punktu widzenia Epikura ponieważ do szczęściotwórczych przyjemności zaliczał tylko te, które uw.i runkowanc były działaniem przynoszącym w swych skutkach maksymalną sumę przyjemności dla jak największej liczby ludzi Kant odrzucił przyjem ność jako składowy element etycznej wartości człowieka, przyjął natomiast, że celem ostatecznym człowieka jest dążenie do świętości, dla człow ieka jc*l nak nieosiągalnej. Celem człowieka jest więc samo dążenie do celu, nic /.* • jego osiągnięcie. W XIX w. wykształciły się kierunki perfekcjonistyczni (Comte, Paulsen, Wundt), które cci i szczęście człowieka zasadzały na do skonalcniu się ludzkości i jej kultury. Natomiast socjalizm XIX wieku szczę ście człowieka i cci jego działania etycznego upatrywał w dobru grupy, a nu * nowicic klasy robotniczej i w zwycięstwie komunizmu.

Czasy współczesne Dla współczesnej filozofii moralności najbardzi* i charakterystyczne są stanowiska neopozytywizmu, egzystencjalizmu ora/ marksizmu.

Pierwszy z tych kierunków problem celu i szczęścia człowieka stawia poz* nawiasem badań naukowych, poniew aż - jego zdaniem - nie można ustali* żadnych sprawdzianów pozwalających ocenić stopień prawdziwości pro| *> nowanych rozwiązań. Wobec tego problem ten uznać należy za pscudopio blem, a wygłaszane na ten temat zdania za bezsensowne. Właściwą dziedziną zdolną do roztrząsania pytań eudajmonologicznych jest kaznodziejstwo i li teratura piękna, ale nie nauka

¹ iciK|ali/m w przeciwieństwie do neopozytywizmu w bardzo żywych l i li maluje tęsknotę człowieka za szczęściem i jego dążenie do osiągnię-

•    • • ■ '« Roi, co mogłoby mu przymnieść pełne zadowolenie i poczucie sensu *i,i i egzystencji Tragizm człowieka polega jednak na tym, że ani w sobie.

■    i• i obą niczego takiego znaleźć nic może. Egzystencję ludzką przenika

•    md ( złów iekowi nic pozostaje nic innego, jak znakccptow ać bezsens wła-" ■ • istnienia. Musi on nic tylko zrezygnować z poszukiwania jakiegoś celu

lato vcgo, ale zgodzić się także z tym, ze W widzialnym święcie nie ma *»«',. u zdolnej wnieść elementy ładu i sensu w jego działania. Koncepcje li-im zne, które usiłują w święcie zjawiskowym dosaikać się sensu życia, fał-uu|i pt/cd człowiekiem obraz jego egzystencji tak samo, jak te. które go pize-•<, HĄ w świat transcendentny. Afirmacja egzystencji ludzkiej w jej autentycz-•* ■kk/Ulcie poAvala człow ickowi skoncentrować się jedynie na celach do-

....... li, realizowanych w poszczególnych w yborach jednostki.

Nim. wieko filozofii marksistowskiej zostanie przedstawione zgodnie z jej

¹ .....iw Polsce. Choć dziś nie aktualne, zasługuje na wzmiankę ze wzglę-

!••* ln',tor>^,cznych.

' I < 11 siłci w yróżniajądwojaki aspekt tego zagadnienia: 1⁸ badanie elemen-“• * miicklywncgo przeżycia szczęścia przez osobę szczęśliwą i dóbr, które mm,... ^liwiająj oraz 2* badanie warunków społecznych, które człow iekowi

..............iają osiągnięcie tego stanu i określenie programu ich przczwycię-

'* Min Nmikowo badany być może tylko drugi aspekt. Ostatecznym wyni-»•►•u i, ąo badania jest uznanie konieczności budowania socjalizmu jako ustro-

•    i' • < /ająccgo opty malne, choć nie w pchli doskonale, warunki społeczne

■    • ■ ali/acji szczęścia człowieka.

‘ •morów marksistowskich w iększy nacisk na rozwinięcie indywidualnych '"w marksistow skiej teorii szczęścia kładzie prof. Fritzhand. Podkreśla '• <lla osiągnięcia dostępnego człowiekowi szczęścia konieczne jest, aby

■    • ii aktywną postawę w ż.yciu, by swą działalność kierował ku immanent-

• < lom życia i realizował ją przede wszystkim w zewnętrznej i społecz-► i *, i/o życia Koncepcję Fritzhanda charakteryzuje zatem dynamizm, na-ni i eksterioryzm w pojmowaniu szczęścia ludzkiego.

¹ • • i. łności obrazu wspomnieć należy o poglądzie prof. Tatarkiew icza ¹ •Men określa szczęście jako „stan zadowolenia z życia w ziętego w ca-

•    ■* . Wynika stąd, że zagadnienie szczęścia ujmuje zasadniczo w duchu ......ibiektywistycznych, mimo dużego zrozumienia dla obiektywnych

*    , kow ań przeżyć szczęścia. W swoich rozważaniach koncentruje się na

•    *i. -i różnych aspektów szczęścia wyłącznic w granicach zjawiskowej cg-

•    «m n człowieka.

'•    • a. 21-22.27