11299 IMGi06 (3)

nauczania-uczenia się wprowadza studentów w świat realnych możliwości, a następnie pomaga im tworzyć abstrakcyjne uogólnienia, które wiążą analizowane procesy i zjawiska.

Postarajmy się odpowiedzieć na następujące pytanie; W jaki sposób konstruktywizm uwidacznia się w procesie uczenia się? Będą nas interesowały trzy zagadnienia; program nauczania, proces nauczania i ewaluacja dydaktyczna.

Program nauczania - Z założenia konstruktywizm domaga się eliminacji standaryzowania programu uczenia się. Natomiast promuje wykorzystanie programów dostosowanych do wstępnej wiedzy uczących się. Podkreśla także wagę zagadnienia kształtowania umiejętności twórczego rozwiązywania problemów.

Proces nauczania - Zgodnie z teorią konstruktywizmu nauczyciele powinni skupić się na tworzeniu związków między faktami i stymulować proces rozumowania u uczących się. Powinni również dostosować swoje strategie nauczania do odpowiedzi uczących się oraz zachęcać ich do analizowania, interpretacji oraz przewidywania otrzymania nowych informacji. Zwykle przygotowani są na niekończące się pytania ze strony uczniów (konstruktywizm zakłada przecież aktywność uczącego się w konstruowaniu swej wiedzy) i promują ekstensywny dialog między uczniami.

Ewaluacja - Zgodnie z założeniami konstruktywizmu należy wyeliminować, stosowane w strategii obiektywistycznej, stopniowe i standaryzowane testowanie. Uważa się, że pomiar dydaktyczny jest częścią procesu uczenia się, ale to uczący się odgrywają znaczącą rolę w ocenianiu swych własnych postępów dydaktycznych.

W ogólności model konstruktywistyczny został oparty na teoriach nauczania i uczenia się zarówno pedagogów, jak i psychologów, takich jak; Jerome Bru-ner^{1 2 3} (por. rozdz. 2.2.1.), Jean Piaget (por. rozdz. 2.2.2.) oraz Lew Wygotski⁴ (por. rozdz. 2.2.3).

Tak długo jak trwa proces nauczania nauczyciel powinien próbować i zachęcać uczących się do odkrywania samemu zasad obowiązujących w tym procesie. Nauczyciel i uczący się powinni podjąć aktywny dialog (dialog Sokratesa — w sokra-tesowym modelu uczenia się). Umiejętnością nauczyciela powinno być „przetworzenie'’ informacji uczącym się na format dogodny dla poziomu ich rozumienia.

105

Zarys koncepcji konstruktywistycznei w kształceniu online

Treści kształcenia powinny zostać ułożone w układzie spiralnym, co pozwala na ciągłe „dobudowywanie” kolejnych informacji do wiedzy, którą już posiedli uczący się.

Wśród kluczowych zasad konstruktywizmu można znaleźć:

1.    Sytuacyjne uczenie się, które zakłada, że w większości uczenie się jest zależne od kontekstu, stąd kognitywne doświadczenia sytuowane w środowiskach autentycznych działań takich, jak uczenie się poprzez tworzenie projektu, kognitywne praktyki, lub uczenie się poprzez indywidualne przypadki, skutkuje w bogatszych i bardziej pełnych znaczeń doświadczeniach edukacyjnych.

2.    Społeczny kontekst wiedzy, proces, w którym uczący się tworzą i weryfikują swoje konstrukty w dialogu zarówno z innymi jednostkami, jak i ze społeczeństwem⁵ .

3.    Współpraca, jako sedno działań edukacyjnych, aby mogła mieć miejsce dyskusja ustalająca konsensus i weryfikację wiedzy.

W ujęciu klasycznym zakładano, że wiedza funkcjonuje niezależnie od uczącego się, a mózg jest jak tabula rasa, czyli czysta tablica, na której można pisać, liczyć i rysować. Z tego powodu wielu praktyków obiektywistycznej teorii nauczania, znanej w literaturze anglosaskiej jako Instructional Systems Design-ISD uważa, że konstruktywizm nie wnosi nic istotnego lub, że nie można go stosować do procesu uczenia się⁶. Jednak potraktowanie dziecka jako tabula rasa, którą nauczyciel może „zapisać”, uwzględniając nawet jego bierność jest modelem dydaktycznym, który nie przystoi do współczesnej rzeczywistości. Nauczyciel ma przedstawiać informacje, zasady, fakty, a uczeń powinien to wszystko zapamiętać a następnie umiejętnie stosować. Skoro dialog będzie rzadko gościł w kontakcie nauczyciel - uczeń, to nie będzie wiadomo, jaka będzie struktura myślenia ucznia. Należy analizować proces myślenia, poszukiwać uproszczeń i błędów, aby uzyskać pewność, że tok nauczania-uczenia jest prawidłowo strukturyzowany, a przekazywane przez nauczyciela oraz znalezione przez ucznia informacje, tworzą spójną wiedzę z określonej dziedziny. Wymienione działania często można zaobserwować w trakcie zajęć z informatyki w szkole podstawowej i gimnazjum (wykorzystuje się tutaj bezkrytycznie regułę „ćwicz i powtarzaj działanie, a osiągniesz cel”⁷). Krytyka biernego modelu uczenia się wskazuje na to, że podmiotem procesu kształcenia powinien być myślący człowiek, stanowiący o sobie, świadomie wybierają-

1

   Por.: J. Bruner, Theprocess of Education, Cambridge MA 1960; Tenże: Toward a Theory of inslruclion, MA Cambridge 1966. Omówienie teorii J. Brunera można znaleźć w sieci: Web address: http://snycorva.cortland.edu/~ANDERSMD/COG/bruner.html

2

   L. S. Yygotsky, Sobranie sochinenii, Tom pierwyj: Voprosy teorii i istorii psikhologii,

3

Moskwa 1982; L. S. Vygotsky, The collected works of L.S. Vygotsky: Vol. \, Problem of

4

generał psychology. Inćludińg the volume Thinking and speech. Plenum, New York 1987. Przegląd teorii Lwa Wygolskiego można znaleźć w sieci pod adresem: http://educalion.in-diana.edu/~cep/courses/pS40/vygosc.html

5

T. Duffy, D. Jonassen (eds.), Constructiyism and the technology of instruclion: A copersation. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates 1992.

6

¹D. Merrill, Constructiyism and instructional design, in: T. Duffy and D. Jonassen (eds.), Constructivism and the technology of instruction: A conversation. Hillsdale, NJ: Lawrence Elbaum Associates, 1992, s. 99-114.; W. Dick, Instructional and design and creatmty: A response to the critics, „Educational Technology” 1995, Vol. 35(4), s. 5-11.

7

Por. J. Gajda, S. Juszczyk, B. Siemieniecki, K. Wenta, Edukacja medialna, rozdział: Komputer w edukacji, Toruń 2002.