12908 P1520793

11. TERMOREGULACJA

Wiesław F. Skrzypczak Katedra Fizjologii Zwierząt

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt AR w Szczecinie

11.1. Istota termoregulacji

Jednym z niezbędnych warunków sprawnego funkcjonowania organizmu ssaków i ptaków jest utrzymanie temperatury wewnętrznej w wąskich, właściwych dla danego gatunku, granicach niezależnie od zmian temperatury otoczenia. Organizm ma możliwość kontroli tej temperatury oraz bilansowania produkcji (i pozyskiwania ciepła z otoczenia) ze stratami. Dzięki tym zdolnościom ptaki i ssaki możemy zaliczyć do grupy zwierząt stałocieplnych - wahania ich temperatury wewnętrznej nie przekraczają ±2°C. Stałocieplność jest cechą bardzo korzystną, ponieważ uniezależnia zwierzęta od temperatury środowiska i pozwala na utrzymanie pełnej aktywności. Należy zwrócić uwagę, że „stała temperatura wewnętrzna” nie jest udziałem wszystkich narządów wewnętrznych i tkanek. Za obiektywną miarę temperatury ciała przyjmuje się temperaturę rektalną, mierzoną na odpowiedniej głębokości w prostnicy u ssaków i kloace u ptaków (tab. 11.1). Wartość temperatury zależy od gatunku, a także od

Tabela 11.1. Średnia temperatura wewnętrzna niektórych gatunków zwierząt

Gatunek	Konie	Bydło	Owce	Świnie	Kury	Indyki	Kaczki
°C	38	38,5	39	39	41	41,5	42

wieku, pory dnia, stanu fizjologicznego (np. okresu cyklu płciowego, ciąży itp.). Należy zaznaczyć, że temperatura ciała ulega zmianie w czasie życia osobniczego. W okresie pourodzeniowym temperatura jest zmienna, a czas stabilizacji na poziomie charakterystycznym dla osobników dorosłych zależy od gatunku, np. u jagniąt wynosi on kilkanaście godzin, a u królika ok. 30 dni.

258