13253 leksyka015

20 ZROZUMIEĆ LEKSYKOGRAFIĘ

słownik. Wyraz słownik, a także jego synonimy⁴, został podkreślony w cytatach przez odpowiedni krój czcionki. Moja intuicja podpowiada mi też, że w cytacie nr 6 wyrazu leksykograficzny używa się w znaczeniu nie standardowym, ogólnie przyjętym, ale być może charakterystycznym dla tego właśnie autora, Stanisława Lema.

Możemy znów zaryzykować uogólnienia (bądź hipotezy): leksykografia, a także leksykograf, zajmuje się słownikami, zarówno słownikami języka, jak i encyklopediami. W cytacie nr 2 spotykamy ciekawe przeciwstawienie językoznawstwo-leksykografia.⁵. Z przeciwstawieniem tym już spotkaliśmy się wyżej w tytule książki Z pogranicza językoznawstwa i leksykografii. Autor najwyraźniej traktuje zakresy obu terminów jako rozłączne lub mające pewną część wspólną. Wreszcie zwróćmy uwagę, że w cytacie nr 4 najwyraźniej leksykografia oznacza zbiór słowników, choć można go też rozumieć jako rejestrację wyrazu w słownikach.

Warto w tym miejscu zauważyć, że przy analizie znaczenia wyrazu leksykografia weszliśmy w samo sedno pracy leksykograficznej, wykorzystując jej typowe techniki: gromadzenie danych językowych, ich analiza, a wreszcie uogólnianie wyników analizy, czyli synteza, w postaci opisu znaczenia wyrazu w haśle. Jeśli chodzi o gromadzenie i analizę danych językowych, wykorzystaliśmy wszystkie możliwe sposoby: analizowaliśmy odpowiednie fragmenty materiału językowego, czyli tekstów, przy czym wykorzystaliśmy techniki komputerowe, dalej, zastosowaliśmy naoczny ogląd obiektów nazywanych odpowiednim wyrazem, nie poprzestawaliśmy jednak na tym, ale odwoływaliśmy się do własnej intuicji językowej, którą traktowaliśmy w sposób nadrzędny do materiału językowego. Te metody pozwalały nam na określenie np. standardowości znalezionych kontekstów, innymi słowy, na określenie, czy zwyczajowo Polacy tak mówią, jak to znaleźliśmy w tekstach. Wyciągnęliśmy także wnioski, choć ich nie zapisaliśmy w postaci hasła.

^A W jednym cytacie Orgelbrand to nazwa wydawnictwa, a także, metonimicznie, odniesienie do znanego słownika, tzw. wileńskiego (SWil).

^r’ Albo też uściślenie: językoznawstwo, a szczególnie jego dział zwany leksykografią. Jednak intuicyjnie nasuwa się przede wszystkiem pierwsza interpretacja, choćby dlatego, że przeciętny Polak słabe ma pojęcie o działach językoznawstwa.

Wyjaśnienia terminów leksykografia i słownik w słownikach

Powinniśmy jeszcze stwierdzić, jak określają interesujące nas wyrazy słowniki i encyklopedie, które przecież zdają sprawę ze znaczenia wyrazu w języku polskim, a także sprawdzić, co mówią na interesujący nas temat publikacje wyspecjalizowane, fachowe. Oto co znajdujemy w trzech powszechnie dostępnych słownikach ogólnych języka polskiego. Cytaty ze słowników uporządkowane są chronologicznie, od najstarszego do najnowszego.

leksykografia... «gałąź wiedzy zajmująca się metodami i techniką opracowywania słowników; opracowywanie słowników, słownikarstwo» słownik... «zbiór wyrazów ułożonych i opracowanych według pewnej zasady, zwykle alfabetycznie, najczęściej objaśnianych pod względem znaczeniowym i ilustrowanych przykładami użycia»

Słownik języka polskiego PWN leksykografia... ‘dział językoznawstwa stosowanego zajmujący się teorią i praktyką opracowywania słowników’ słownik... ‘zbiór wyrazów dobranych i uporządkowanych według określonej zasady, zawierający ich definicje, przykłady użyć, etymologię itp.; książka zawierająca taki zbiór’

iksj

jpkÓY

p-t ^

iłotsu

•sfab

śjef

"“tac

Słownik współczesnego języka polskiego kografia to pisanie i wydawanie słowników.... Także ogół słowni-r danego kraju, języka, okresu itp.

ik to książka, która zawiera listę słów'jakiegoś języka, zwykle al-ityczną, i objaśnia ich znaczenia, pisownię, odmianę itp. lub poda-:h odpowiedniki w innych językach... Także podobna książka, przydająca encyklopedyczne informacje przy hasłach z jakiejś dziedziny wiedzy.

Inny słownik języka polskiego

Uderzający jest fakt, że publikacja trzecia, Inny słownik, w zasadzie podaje znaczenia, które wystąpiły w naszych danych językowych. Nie można tego powiedzieć o słownikach pozostałych, które jakby zawężały znaczenia tych wyrazów. Najbardziej zaś intrygujący jest fakt klasyfikowania leksykografii, przy czym te klasyfikacje nie stanowią wiedzy potrzebnej użytkowni-l