15891 P1010550

Pititr Wielki zapożyczył od niegodziwego szatańskiego papieża Rzymskiego. Tytuł Imperator znaczy Peron, Tytan albo Diabeł'’ iKielsijcw, I, s. 220).

- Nieprzypadkowo Wiedeń chorobliwie reagował na ten krok. Zob. u reakcji dworu wiedeńskiego: Florowsklj, 1972. Odpowiedni odbiór słowa cusar' odzwierciedlił się w nazywaniu poddanych austriackich „cesarcami” (Dal, IV, s. 57-1).

*■ Por. informacji; Koius/.ychinn o świętowaniu urodzin cara, carycy i ich dzieci na Kusi sprzed Piotra iKolnszychin, 190a, a. 18, 7(i).

¹ Jeśli początkowo zamiana nazwy „Petersburg” na „Piotro-gród” jest odbierana w związku z reinterpretacj;] miasta apostola Piotra jako miasta imperatora Piotra, to później nadaje się jej inne znaczenie, a mianowicie pojmuje się j.) jako rezygnację z obcojęzycznej nazwy — jaku zamianę nazwy niemieckiej na rosyjską. Takie rozumienie tej zamiany spotykamy już w drugiej połowie XIX wic-ku. Zob., na przykład, epigramat z lal usiemdJesii|lycli XiX wieku tyczący słowianofilslwa petersburskich uczonych pochodzeniu niemieckiego:

Moskwo, zamilknij.

Tutaj Petersburg stal się Piotr ogrodem.

Tutaj llilferding, Freygang i Miller

Czynów słowiańskich dokonuję.

(Wiciiesaj-W, 1929, s. 18)

W XX wieku z nieco innych względów profesora Oldenburga nazywano profesorem Oldengrudom (zob. listy G. A. Iljinskiego do M. G. Poprużenki z 1928 roku w zbiorze: Kostadinowa, Floro wa, Dimilrowa, 1908, ss. 135, 128, 139). U podstaw tej gry slow leży przemianowanie Petersburga w Piutrogród, oficjalnie uprawomocnione w 1914 roku.

^k Z podobnym ujęciem Petersburga u symhnlistów polemizuje miody Mandelsztam. W zbiorku Mandelsztama, demonstracyjnie nazwanym Kamień (zob. wyżej o symbolice kamienia w stosunku do Piotra i Petersburga), zwycięża empirowy oraz imperialny obraz miasta:

Nad Newa — splendor ambasad z pól świata

(iiizet, Lewin)

W tym świetle rysuje się możliwość zrozumienia późniejszego zwrotu Mandelsztama od kamienia ku drzewu:

I dzisiaj już nic kamień,

I.ecz drewno śpiewać chcą.

(pricl. U. Leśniewska)

Tak wiąc symbolika średniowiecza, po przejściu przez parą stuleci, oddziulowuje na ideowo-artystyczny świadomość poetów.

Literatura

Aleksiejew, 1UU:S — llasskuz Pietra Wielikogo o pcuriarchie Nil.onie: Wsiepoclcla nnięjszeje pis'ma protoi jerieja Aleksie je wa k imp. Pawiu l‘ieiroiotczu „Russkij archiw", 1863, wyp. B—9.

Baklanowa, 1951 — Baklanowa N, A., „Tietradi" starca Awraamija, „lstoriczeskij archiw", wyp. VI, Moskwa—Leningrad, 1051.

Barsow, 1U8.T — Uarsow E. W., Driewnierusskije pamiatniki swiaszczcnnogo wienczanija cariej na carstwo w swiazi s grie-czeskimi ich originalami. S istoriczeskim oczerkom czinow car-skopa wienczanija w swiazi s razwWijem icliei caria ua Rusi, Moskwa, 1883.

Berehgole — Dniewnik kamier-junkiera F. W. Berchgolca. 1721—1725 (przel. z niem. I. F. Ammonu) Moskwa, 1902—1903, a. I—U.

Dal, I—IV — Dal W., Tolkowyj slowar' żywogo tuielikorus-skogo jeżyka, Petersburg—Moskwa, 1880—1882, t. I—IV.

Dmitrijewa, 1955 — Dmitrijewa R. P., Skazanije o kniaziach Wladimirskich, Moskwa—Leningrad, 1955.

Fieofan Prokopowicz, I—IV — Fieofan Prokopowicz, Słotno i rieczi goucziticljnyje, pochwalnyje i pozdrawitielnyje, Petersburg, 17lit)—1771, cz. I—IV.

Filurct, I—V, tom uzupełniający — Filaret (Drozdow), mitro-polit Moskowskij i Kotomienskij, Sobranije mnienij i otzywow po uczebnyiii i cerkowno-oosudarstwieimym woprosam, Moskwa, 1385—1888, t. I—V, tom uzupełniający.

(libbicniet, I—II — Gibbieniet N., Istoriczeskoja issle dawani je dicta patriarcha Nikoiui, Petersburg, 1882—188-1, cz I—II.

Oukowskij, Orlow, 1933 — Gukowskij G., Orłów W, Podpól ua ja poezija 1770— 1800-ch yodoto, „Litieraturnoje nasled-siwo", t. 9—10, 1031.

175