182 183

/

Zdolność skupiająca (zbierająca) soczewki Z jest to odwrotność jej ogniskowej:

i

r

lednostką zdolności skupiającej jest 1 D (dioptria). 1 D = ^.

Soczewka ma zdolność zbierającą równą 1 D, jeżeli jej ogniskowa wynosi 1 m. Przyrządy optyczne wykorzystywane przez człowieka to między innymi okulary lupa, luneta, mikroskop. Okulary mogą korygować wady wzroku.

Przykładowe zadania z rozwiązaniami

l Imiejętności sprawdzane za pomocą zadań: pr/elwarzanie informacji i zaprezentowanie ich w żądanej formie, wykonywanie obliczeń w sytuacjach praktycznych.

I. Uzupełnij poniższy rysunek, znajdując graficznie obraz przedmiotu AB utworzony

przez soczewkę skupiającą.

Ki >/wii)7.anie    '

A
B F		F

Przedmiot jest znacznie większy od soczewki. Jest tylko jeden taki promień, którejś i bieg znacie - to promień przechodzący przez środek soczewki. Żeby móc skonstru ować obraz przedmiotu, trzeba poprowadzić z punktu A jeden promień pomocniczy. Może lo być promień równoległy do osi optycznej albo promień przechodzący przez ognisko soczewki. Nie szkodzi, że promienie te nie przechodzą przez soczewkę; nale zy je wykreślić tak, jakby przechodziły. W ten sposób powstanie obraz punktu A, a więc i przedmiotu AB. W tym punkcie skupią się wszystkie promienie wychodzące z punk Iii A i przechodzące przez soczewkę.

II. Nu osi optycznej w pewnej odległości od soczewki skupiaj,gej znajduje się punk lowe źródło światła /. /najdź graficznie¹ obraz tego źródła

Rozwiązanie

Z

F

F

W tym wypadku znamy bieg tylko jednego promienia wychodzącego ze źródła Z. |cst to promień przechodzący bez zmiany kierunku przez środek soczewki. Wiadomo Altem, że obraz źródła musi powstać gdzieś na osi optycznej. Ale w którym miejscu?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba się posłużyć konstrukcją pomocniczą. Można na przykład w punkcie Z narysować strzałkę przedstawiającą fikcyjny przedmiot i znanym sposobem znaleźć obraz tego przedmiotu. W ten sposób na osi optycznej znajdziemy położenie obrazu źródła Z.

III. Na osi głównej, w odległości 75 cm od zwierciadła kulistego wklęsłego umieszczony jest przedmiot. Daje on ostry obraz rzeczywisty w odległości 0,375 m od zwierciadła. Oblicz ogniskową tego zwierciadła i przeprowadź konstrukcję obrazu. Rozwiązanie

I lane: x = 75 cm y = 0,375 m	Szukane: f = ?
	i i f , ^A'i ,	B
	10 20 i B^1	^TA^		x [cm]

I’<» przekształceniu wzoru na ogniskową zwierciadła kulistego wklęsłego

1= 1 4 ¹ f x ^ y

xy

+ y'

x

1

ilr7ymujemy: