19193 Image0032

130 Szkoła - segregacje - nierówności

Schemat 2.5. Zróżnicowanie wyników egzaminu gimnazjalnego w roku 2005 ze względu na lokalizacji; gimnazjum, chodzenie ucznia do danego gimnazjum oraz do danej klasy szkolnej

Obliczenia własne na podstawie danych CHE

Czynnik lokalizacji gimnazjum wyjaśnia o 0,8 pp więcej wariancji wyniku egzaminu gimnazjalnego w stosunku do poziomu segregacji na wejściu do gimnazjum. Porównując z poziomem zróżnicowania na poziomic szkól podstawowych, jest to wzrost o 1,2 pp. To nie jest drastyczny skok, ale pokazuje, że trzy lata nauki w gimnazjum nie zmniejsza dystansu między wynikami nauczania związanego z poziomem urbanizacji.

Zróżnicowanie segmentu gimnazjów wiejskich jest prawie identyczne jak i>oziom segregacji ze względu na uprzednie osiągnięcia. Podział na szkoły i oddziały klasowe wyjaśnia łącznic tylko o 0,7 pp więcej wariancji wyników egzaminu gimnazjalnego w porównaniu z poziomem segregacji ze względu na wynik sprawdzianu po szkole podstawowej.

Zróżnicowanie gimnazjów znajdujących się w małych miastach jest też prawic takie samo jak poziom segregacji międzyszkolnej. Natomiast prawie o 3 pp wzrasta -w stosunku do |>oziomu segregacji - zróżnicowanie międzyoddzialowc.

Bardziej znaczące zmiany obserwujemy w grupie gimnazjów zlokalizowanych w średnich miastach. Zróżnicowanie międzyszkolne w stosunku do segregacji międzyszkolnej wzrasta o j>onad 2 pp, przeciętne zróżnicowanie międzyoddzialowc o ponad 3 pp. Łącznic podział na szkoły i oddziały wyjaśnia o blisko 6 pp więcej zmienności wyniku egzaminu gimnazjalnego niż w wyjwdku sprawdzianu. Oznacza to, że trzy lata nauki gimnazjalnej sprawia, że szkoły i oddziały klasowe bardziej różnią się miedzy sobą ze względu na wyniki kształcenia, niż wynikałoby to z j>oziomu segregacji ze względu na uprzednie osiągnięcia. Zatem segment gimnazjów zlokalizowanych w średnich miastach oddala się od ideału szkoły jednolitej.

Jeszcze silniejsze zmiany notujemy w gimnazjach zlokalizowanych w dużych miastach. Zróżnicowanie międzyszkolne w porównaniu do jłoziomu segregacji trzy lata

Rozdzi.nl 2. Poziom segregacji społecznych w |>olskicj oświacie

131

wcześniej wzrasta o blisko 5 pp, średnic zróżnicowanie międzyoddzialowc nasila się o ponad '1 pp. W sumie podział na szkoły i oddziały wyjaśnia blisko 34% wariancji wyników egzaminu gimnazjalnego, czyli efekt różnicowania przewyższa poziom segregacji o 10 pp. Te 10 pp to wkład gimnazjów w różnicowanie się - w założeniu jednolitego -wielkomiejskiego segmentu systemu oświaty.

Interpretację tych intrygujących wyników odłóżmy do czasu, gdy poznamy analogiczne rezultaty dla kohort 2003=^2006 i 2004 =>2007. Plan analizy jest analogiczny jak powyżej. By rozważania były bardziej przejrzyste, wyniki analiz dla tych dwóch kohort przedstawimy równocześnie. Zaczynamy od zróżnicowania szkól podstawowych, gdy placówki te opuszczały interesujące nas grupy absolwentów AD 2003 i 2004.

Schomat 2.6. Zróżnicowanie wyników sprawdzianu po szkole podstawowej w latach 2003-2004 ze względu na lokalizację szkoły oraz chodzenie ucznia do danej szkoły. Wynik dla 2003 roku po lewej

stronie, dla 2004 roku po prawej

Oblicttnia wlasnt na podstawie danych CKE

Jak widzimy, w- latach 2002-2004 obserwujemy niewielkie wahania zróżnicowania wyników sprawdzianu ze względu na czynnik urbanizacyjny. Efekt ten byl bardziej szczegółowo analizowany w rozdziale 1.

Przyjrzyjmy się zróżnicowaniu międzyszkolnemu. W analizowanym okresie 2002-2004 spada zróżnicowanie szkól wiejskich. W grupie uczniów wiejskich wskaźnik zróżnicowania międzyszkolnego spada o 2,5 pp. W przypadku szkól miejskich w analizowanym okresie nie obserwujemy żadnych znaczących zmian (pełna analiza patrz - rozdział 1).

Co zmieniło się w- poziomic segregacji na progu gimnazjów ze względu na wynik sprawdzianu?