16932 Zasady Wykładni Prawa L Morawski2

' * ■ Zasady wykładni prawa » * *

Nie możemy tutaj szeroko analizować teoretycznych kontrowersji i sporów związanych z rozstrzyganiem kolizji interpretacyjnych. W tej kwestii niewątpliwie jednak najważniejsze znaczenie ma spór między zwolennikami stanowiska formalistycznego i nieformalistycznego^{1 2 3 4}. Nawiązując do popularnego w naszej literaturze odróżnienia statycznych i dynamicznych teorii wykładni można powiedzieć, iż formaliści opowiadają się za statycznymi, natomiast nieformaliści za dynamicznymi teoriami wykładni⁵. Do teorii statycznych wykładni zaliczył J. Wróblewski te teorie, które przyjmują, iż w razie konfliktu wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej należy preferować wynik wykładni językowej, natomiast do teorii dynamicznych - te teorie, które w takiej sytuacji preferują wynik wykładni funkcjonalnej. Używając nieco bardziej swobodnej terminologii, można powiedzieć, iż w konflikcie między literą a duchem prawa teorie statyczne opowiadają się za literą prawa, natomiast teorie dynamiczne za jego duchem. Teorie statyczne służą takim wartościom jak pewność, niezmienność prawa, jego przewidywalność, z kolei teorie dynamiczne uznają, iż interpretacja powinna służyć przede wszystkim przystosowywaniu prawa do zmieniających się sytuacji społecznych, ekonomicznych i politycznych. Szeroko rozumiana adekwatność prawa i życia to podstawowa wartość, której służą teorie dynamiczne.

2. Zasada pierwszeństwa wykładni językowej i subsydiarności wykładni systemowej i funkcjonalnej

Na płaszczyźnie doktrynalnej spór między formalistami i nieformalista-mi nie został rozstrzygnięty i prawdopodobnie nigdy nie zostanie rozstrzy-

1

tuacji, gdy zastosowanie dyrektyw wykładni pierwszego siopnia (tj. dyrektyw wykładni ję

2

zykowej, systemowej i funkcjonalnej) prowadzi do rozbieżnych ustaleń interpretacyjnych

3

- por. J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 120.

4

   D. A. Farber, The Hermeneutic Tourist. Statutory Inrerpretation tn Comparative Per-spective, “Comell Law Review” 1995; F. Atria, Legał Reasoning and Legał Theory Revisi-ted, [w:] Law and I^gal Inrerp^re^fafioⁿ> ed. F. Arna and N. MacConmick, Ashgate, Dart-mouth 2003.

5

   O odróżnieniu statycznych i dynamicznych teorii wykładni por. J. Wróblewski, Sądowe stosowanie..., 152; idem, Rozumienie prawa i jego wykładnia, Ossolineum 1990, s. 93; K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 240.

• s« 72 »■-