20020 s03 (17)

mouth, podniesiono banderę polskiej marynarki handlowej. Pierwsza załoga, której zadaniem było przeprowadzenie żaglowca do Polski, składała się z doświadczonych żeglarzy Lwowa. Na jej czele stanął kpt ż.w. Konstanty Matyjewicz-Macie-jewicz. Po jedenastu dniach bardzo ciężkiej żeglugi, trwającej w warunkach zimowych sztormów, 12.1.1927 r. zacumowano w porcie wojennym w Gdyni.

W kraju żaglowcowi nadano nazwę ORP Iskra. Nazwa ta miała wartość symbolu, wyrażającego rozniecanie w umysłach Polaków uczucia miłości i zapału do pięknej służby na morzu dla dobra Ojczyzny.

Ze względu na to, że okręt w takim stanie, w jakim został zakupiony, nie mógł pływać jako okręt szkolny, zaistniała potrzeba jego przebudowy. Pracę tę zlecono stoczni gdańskiej Danziger Werft und Eisenbahnwerkstaten A.G. (dzisiejsza Stocznia Północna). Plany przebudowy opracował kmdr inż. Dominik Małecki, a nadzorował przebudowę i kierował pra-. cami w stoczni kmdr Franciszek Bomba. W wyniku przebudowy, adaptacji i modernizacji przyjęto od gdańskiej stoczni piękny, biało malowany szkuner, którego sylwetka z bardzo nieznacznymi zmianami zachowała się do dziś.

5.VI.1928 r. Iskra pod dowództwem kpt. mar. Henryka Eibla opuściła port gdyński ze słuchaczami Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej na pokładzie, udając się w swoją inauguracyjną miesięczną podróż do portów północnego Bałtyku. Rejs ten był próbą generalną przed wyjściem na Atlantyk. W charakterze konsultanta i instruktora zaokrętowano gen. Mariusza Zaruskiego, który jako pionier żeglarstwa polskiego dzielił się swoim bogatym doświadczeniem z młodą załogą, nie mającą jeszcze doświadczenia praktycznego na żaglowcu. Podróż była udana. Po powrocie do Gdyni i uzupełnieniu zapasów okręt udał się w pierwszy rejs oceaniczny, odwiedzając porty:    Dunkierkę, Porto, Casablankę i

Cherbourg. Przed wyjściem w rejs wy-okrętował się gen. Zaruski.

Drugi rejs, który obejmował wschodni rejon Atlantyku, omal nie zakończył się tragicznie. W drodze powrotnej w kanale La Manche, w pobliżu Dover, 14.X.1928 r. ok. godziny 4 nad ranem, podczas mgły i bardzo ograniczonej widoczności nastąpiło zderzenie z norweskim parowcem Gray County. W wyniku kolizji nikt z załogi ani też z praktykantów nie odniósł obrażeń. Jednakże wdzierająca się przez przebitą prawą burtę woda zalała dolne kabiny oficerskie i pomieszczenia podchorążych, co groziło zatonięciem okrętu. Wezwane z portu Dover holowniki ratownicze wprowadziły okręt na mieliznę. Po miesięcznym remoncie w

W. Brytanii okręt powrócił do Gdyni. Podchorążych natomiast zaraz po kolizji wyokrętowano i drogą morską przewieziono do kraju. Była to jedyna w historii okrętu kolizja o tak poważnych skutkach. Wszystkie następne rejsy w latach międzywojennych były zawsze udane, z wyjątkiem rejsu w 1930 r., kiedy to okręt udał się w najdłuższą w swej historii podróż do USA. W rejsie tym trwającym 169 dni przebyto ok. 13 000 mil morskich. W drodze powrotnej okręt zwyciężył w walce z huraganem — podczas którego siła wiatru dochodziła do 12° w skali Beauforta — oraz z pożarem w radiostacji Utracono tylko żagle, które huragan doszczętnie zniszczył, i połamane zostały gafie. Była to jedyna, jak dotychczas, wizyta oficjalna polskiego okrętu na kontynencie amerykańskim. W następnym roku Iskra po raz pierwszy weszła na M. Śródziemne.

Ostatnią, jedenastą przedwojenną podróż Iskra odbywała wspólnie z drugim okrętem szkolnym — ORP Wilia, ze względu na dwukrotnie zwiększoną liczbę przyjętych słuchaczy do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. W połowie praktyki podczas postoju w Casablance nastąpiła zamiana praktykantów. Kilka dni przed wybuchem II wojny światowej Iskra opuściła ten port udając się na Maderę. Ostrzeżona przez dowództwo francuskie o możliwości spotkania niemieckich okrętów podwodnych zawróciła po otrzymaniu wiarygodnych wiadomości o ■wybuchu wojny. Jedenasta praktyka podchorążych zakończyła się 2.IX.1939 r. Na pokładzie okrętu znajdowali się podchorążowie, którzy wspólnie z załogą prowadzili intensywne ćwiczenia. 13.IX.1939 r. nastąpiła eksplozja min na francuskim krążowniku minowym Pluton, stojącym w porcie Casablanca. Załoga Iskry dała w tym czasie prawdziwy pokaz odwagi i poświęcenia, gdyż jako pierwsza przystąpiła do ratowania ma-

Irkra — pierwszy polski okręt, który po II wojnie światowej odwiedzi! Leningrad (1S4S r.)