241 (14)

Ponieważ statki Polskiej Marynarki Handlowej nic są wyposażone w nuchyło-mierze do bezpośredniego pomiaru obniżenia widnokręgu, podamy tu kilka uwng o uaktualniani!! obniżenia widnokręgu za pomocą tablic.

Przy określaniu aktualnej poprawki obniżenia widnokręgu należy pamiętać, że:

1)    błędy w określaniu aktualną) poprawki obniżenia widnokręgu mogą wystąpić w wyniku odmiennych warunków temperaturowych otoczenia oka obserwatora, Spowodowanych dodatkowymi Źródłami cieplnymi na statku, których nic da się uniknąć;

2)    mogą powstać różnice obliczeń poprawki w zależności od przyjętego wzoru lub współczynnika;

3)    istnieją zasadnicze trudności z określeniem aktualnych parametrów atmosfery na drodze przebiegu promienia świetlnego od linii widnokręgu do oka obserwatora.

13.2.2. Błędy refrakcji astronomicznej obliczonej za pomocą tablic

O ile błędy obniżenia widnokręgu nic zależą od wysokości astronomicznej, o tyle Wędy refrakcji astronomicznej zawsze się z nią wiążą. Dotychczas stosowane zależności na obliczanie refrakcji astronomicznej opierały się na założeniach, że promienie świetlne przechodzą bezpośrednio z próżni do warstw atmosferycznych na stosunkowo małych wysokościach od powierzchni Ziemi. Współczesne badania wykazały, że na wysokościach 3000 km od powierzchni Ziemi środowisko wykazuje już jvwnc właściwości atmosfery. Ponadto stwierdzono, że na wysokości 40 km od powierzchni Ziemi refrakcja astronomiczna dla ciała niebieskiego dla wysokości vid »czncj 0° wynosi 1,5". Z tego też powodu należności stosowane do obliczania refrakcji astronomicznej nic są doskonałe. Szczególnie dotyczy to małych wysoko ci W normalnych warunkach atmosferycznych błędy refrakcji są niewielkie dla wysokości powyżej 30°; są one rzędu dziesiętnych części minuty. Na wysokościach mniejszych od T mogą powstać znaczne różnice między refrakcją astronomiczną obliczoną według tablic a wartościami rzeczywistymi.

Dla ilustracji w tab. 13.3 podano różnice między rzeczywistymi wartościami refrakcji a wartościami tablicowymi dla średnich parametrów' atmosfery. Przedstawione w' tej tabeli'dane powstały' w wyniku obserwacji prowadzonych w ciągu dwóch miesięcy na średnich szerokościach geograficznych północnych (Peterson [11]).

Tabela 13.3

Różnice między rzeczywistymi wartościami refrakcji a wartościami tablicowymi

At	0*	0,5'	1*	2*	4“	6*	7° 40'
Ar	4'	3'	2,6'	1,8'	l.O'	0.7'	O.O'

241

16 —