20214 P4290138

® SAFIA 18 LAT NIEPODLEGŁEJ

Odnosi się to choćby do drezdeńskich Dziadów. Odczytanie przez Stanisława Tymowskiego pod koniec XIX w. Widzenia księdza Piotra jako wizji Polski w roli mesjasza narodów to absurd interpretacyjny, który chyba niełatwo będzie z umysłów wykorzenić. Tarnowski, interpretator skądinąd znakomity, zamienił w niebezpieczną ideę chrześcijańskie, martyrologicz-no-eschatologiczne przesłanie Mickiewiczowskie. W takich przypadkach chodzi o coś więcej niż profesjonalizm historycznoliteracki. Jest wiele dzieł, które są nośnikami ważnych treści świadomości zbiorowej albo uniwersalnych, fundamentalnych kategorii kultury intelektualnej czy artystycznej, takich jak wolność, tragizm, ironia. Ponosimy tu szczególną odpowiedzialność wobec świadomości zbiorowej, a nawet sumienia jednostkowego.

Bardzo ważnym problemem jest tradycja romantyczna. Niezwykle popularna koncepcja schyłku „paradygmatu romantycznego”, sformułowana przez prof. Marię Janion, tchnie anachronicznym genetyzmem i unifor-mistyezną filozofią cywilizacji. Raczej nie potwierdza jej historia społeczna mijającego dwudziestolecia. Jubileusz Mickiewiczowski w 1998 r., należący do najbardziej spontanicznych i masowych manifestacji kulturalnych tego okresu, dowodziłby czegoś wprost przeciwnego. Owszem, z legendy trzech wieszczów pozostały w gruncie rzeczy już tylko relikty retoryczne. Jeśli przetrwa jakiś wielki mit personalny, to ten Mickiewiczowski. Ale w badaniach naukowych twórca Pana Tadeusza nie jest samotnym hegemonem. Rocznica śmierci Słowackiego w 1999 r. także sypnęła opracowaniami, przyniosła też nowe wydanie krytyczne Wierszy poety (oprać. Jacek Brzozowski i Zbigniew Przychodniak, Poznań 2005). Jako Wydanie rocznicowe ukazał się po raz trzeci komplet Dzieł Mickiewicza. Pełną kronikę życia i twórczości Norwida ma na ukończeniu zespół na UAM w Poznaniu pod kierunkiem prof. Zofii Ttojanowiczowej; Dzieła wszystkie tego poety opracowuje Instytut Badań nad Twórczością Cypriana Norwida KUL (redaktor naczelny to prof. Stefan Sawicki). Norwidologia zdaje się teraz rozwijać najżywiej. Ale najbardziej zaskakuje i cieszy renesans badań nad Krasińskim, renesans, do którego przyczynił się szeroki akces młodych adeptów historii literatury. Monografia Andrzeja Waśki Zygmunt Krasiński. Oblicza poety (Kraków 2001) odświeżyła wiedzę o estetyce tego twórcy, zaś spóźnione o ćwierć wieku Pisma filozoficzne i polityczne w opracowaniu Pawła Hertza (Warszawa 1999) pozwalają oczekiwać na niedaleką syntezę myśli Krasińskiego.