21539 Re exposure of DSC03272

gły byt jednak w każdej chwili odebrane, chociaż zdarzało się to zapewne huą, rzadko. Ziemię uprawiali chłopi („rolnicy królewscy”), w większości osatefc* wolni, którzy mieli status dzierżawców. Źródłem dochodu Ptolemeuszy jako ściciełi ziemskich był więc czynsz, a jako władców — podatki.

W czasach Ptolemeuszy nowością były podatki płacone w pieniądzu, cóipfi. wiało wiele kłopotów Egipcjanom przyzwycząjonym do gospodarki naturalny Podstawą opodatkowania były różnego rodząju rejestry np. działek ziemi, 4 mów. bydła czy grup zawodowych. Król czerpał dochody ze wszystkiego 00    _:

w Egipcie produkowane, sprzedawane i kupowane.

W niektóre dziedziny produkcji państwo ingerowało bezpośrednio tworąc monopole. Tak było z rolnictwem, gdzie istniał centralny plan zasiewów, 1    ;

twarzaniem oleju, podstawowego tłuszczu będącego w Egipcie w użyciu, ot* z produkcją papirusu. Na przykład monopol ołąjowy polegał na tym, ta unądó cy królewscy nadzorowali cały proces produkcji olęju, od wyboru rodząju rotlis oleistych, które miały być uprawiane, aż po ustalanie cen i dystrybucję wyroić finalnego.

Głównym bogactwem Egiptu było zboże i inne produkty rolnicze, Cennya j towarem eksportowym był również papirus wytwarzany z rośliny rosnącej u bagnistym obszarze delty Nilu. Bogactw naturalnych było w Egipcie niewide. dlatego też jednym z głównych celów polityki zagranicznej Ptolemeuszy byłe zapewnienie sobie wpływów w rejonach, z których pozyskiwane były surowe. | I tak np. z Cypru sprowadzano miedź, słoto — z Nubii, a drewno - z Libanu.

GKBCT i gGSPCJAMB. Na czele jednostek administracyjnych stali Grecy i Macedończycy, którzy pilnowali lojalności egipskich poddanych. Dla Egipcjan dostępne były jedynie nąjniźsze szczeble administracji. Nie rekrutowano ich też do J armii. Sytuacja ta zmieniła się dopiero pod koniec Ul w. p.n.e., kiedy to Ptob I meusz IV z konieczności sformował oddziały egipskiej falangi. W 217 r. p.nt pod Rafią wąjska te odniosły błyskotliwe zwycięstwo nad siłami Antiocha IIL

Jedyną sferą życia publicznego, w której Egipcjanie mieli swobodę dzisłanią I była reiigia. Ptolemeusze nie naruszyli bowiem pozyąji świątyń i pozostawili kapłanom autonomią w administrowaniu podległymi im obszarami. Tak jak I w czasach faraonów ir«p*«n< mieli ogromny autorytet i byli elitą społecttńitn -sgfpakkgo. Ptolemeusze swoją polityką wobec świątyń jeszcze tą ich wyjaUuw i pozycją wzmocnili. fimngólnlo wpływowy byt kler ze starych sanktuariów Ans na w Tabach 1 Ptaha w Memfłs.

świątynie odegrały ogromną rolą w przetrwaniu kultury egipskiąj, tam be wiem znajdowały slą szkoły, w których uczono dawnych form pisma, tam td ! przepisywano stara teksty i powstawała nowa literatura. Świątynie egipd* i miały również prawo azylu i ludzie, którzy znaleźli w nich schroniaok, ab podlegali wiadzy ptolemąjskkh urzędników. Ptolemeusze szanując prawa Wt I tyń i eddąjąz cześć egipskim bogom wystąpowali wobec egipskich poddaj j jako faraonowie (pełną tytul&turę faraonów przyjął dopiero Ptolemeusz IV). N» j oznacza tn jednali, te Ich wiadta I upraywfląjowana pozygja Greków nie bednb I

wśród Egipcjan wrogich reakcji. Przynajmniej część wystąpień ludności egipskiej. o jakich informiyą nas źródła, miała charakter antygrecki.

_6. Poleis greckie w epoce hellenistycznej

Polis grecka jako sposób organizacji społeczeństwa w ś wiecie greckim nie zniknęła wraz z klęską Greków pod Cheronąją, a jej instytucje funkcjonowały be* większych zmian przynąjmniąj do podboju rzymskiego i fakt. Ze swoboda działania wspólnot obywatelskich ograniczana była przez monarchów, w niczym nie zmienia tej oceny. Nie wolno zapominać, to w epoce klasycznej niezależność niektórych poleis, zwłaszcza tych nąjmniąjszych, była takto co nąjmniąj dyskusyjna. Fakt płacenia trybutu nie jest równieZ oznaką upadku polis, wystarczy bowiem przypomnieć, te miasta greckie w Azji Mniąjaząj przez większą część swojej historii płaciły trybut królom perskim.

Królowie macedońscy nigdy nie podąjmowali prób narzucenia Grecji rządów bezpośrednich. Nie mieli bowiem do tego ani środków, ani możliwości i podobnie jak Filip sprawowali jedynie nad miastami greckimi hegemonię. Tak samo postępowali Seleukidzi z miastami w Azji Mniejszej, którym wobec braku sprawnego aparatu urzędniczego istnienie samorządnych miast ułatwiało administrowanie podległymi terytoriami.

Poleis greckie w sprawach wewnętrznych posiadały saeroką autonomię i rządziły się zgodnie z własnymi prawami; działały rady i zgromadzenia obywateli, wybierano lokalnych urzędników odpowiedzialnych tylko przed własnymi obywatelami.

W epoce hellenistyczną] ustrój większości greckich poleis wiórowany był na ateńskim i dominowały w nich rządy demokratyczne, ale była to demokracja umiarkowana, w której zgromadzeniu narzucono pewne ograniczania. Upowszechniło się bowiem przeświadczenie, to kierujący się emocjami demos nie zawsze podąjmąje decyzje zgodne z interesami całęj społeczności. Ola uniknięcia takich sytuacji ustawy uchwalane na zgromadzeniu musiały być uprzednio rozpatrzone na posiedzeniach rady i przedstawione ludowi wraz z jąj opinią. Ten stan rzeczy znalazł odbicie w oficjalnych dokumentach, któro opatrzone są nąjczęśdąj formułą .Rada i lud uchwaliły”.

Wraz z unifikacją ustrojową w hellenistycznej polis naztąpiło też ujednolicenie systemu kształcenia, wszędzie czytano łych samych autorów i ćwiczono w gimnazjonach według tych samych reguł. Na wzór ateński ukoronowaniem procesu kształcenia była efebia czyli szkolenie wojskowe, nąjczęśdąj dwuletnie, którego koszty pokrywała polis. Warto podkreślić, to z czasem militarny charakter efebii zatarł się i więcej uwagi poświęcano ogólnohumanistycznemu wykształceniu.

W przedwieństwie do epoki klasyczną] społeczeństwo hellenistycznych poleis było bardziej zróżnicowane ekonomicznie. Wzrosła przepaść między biednymi

385