22163 s gli�

śnieżnej może niekiedy całkowicie zniwelować wpływ mrozu na podłoże gruntowe; wielokrotnie stwierdzano dodatnią temperaturę powierzchni gruntu pod śniegiem o miąższości rzędu 0,5 m i większej.

Wilgotność powietrza na rzeźbę nie ma bezpośredniego wpływu, na grunty jednak oddziałuje znacząco, szczególnie na grunty spoiste, powodując ich skurcz lub pęcznienie i sprzyjając tym powstaniu awarii budowli lub zbocza. Długotrwała duża wilgotność powietrza, zwłaszcza przy niezbyt wysokiej temperaturze, powoduje zaleganie mgieł, obfitą kondensację pary wodnej w porach gruntu, wzrost zasobów wody podziemnej, ale i podwyższenie jej poziomu, co może być dla budowli lub zbocza niekorzystne (wzrasta predyspozycja zbocza do powstania osuwisk).

Opady atmosferyczne bezpośrednio wpływają na rzeźbę, łagodząc ją (zwłaszcza deszcz nawalny i grad wywierają ten wpływ przez dynamiczne obciążenie ziaren gruntu sypkiego). Opad rozluźnia grunty sypkie, uplastycznia grunty spoiste i sprzyja ich pęcznieniu, zmieniać może nawet rodzaj i genezę gruntu tworząc grunt eluwialny (przepłukany, pozbawiony cząstek drobnych). Długotrwałe opady przyczyniają się do wzrostu zasobów wody podziemnej, podwyższają jej poziom, podwyższają stan wody powierzchniowej, co może grozić powodzią. Także i krótki deszcz nawalny może spowodować katastrofalne wezbranie w rzece, jeśli strefa deszczu przemieszcza się zgodnie z kierunkiem spływu wody. Bardzo znaczące jest oddziaływanie deszczu na uruchomienie (niekiedy gwałtownych) procesów ablacji, erozji wgłębnej, powierzchniowych ruchów masowych.

Ciśnienie atmosferyczne bezpośredni wpływ ma jedynie na wody podziemne: w rejonach wysokiego ciśnienia woda podziemna uzyskuje znaczącą energię potencjalną ciśnienia, co wzmaga jej przepływ do rejonów o niższej energii. Może to objawiać się nawet zmianą kierunku przepływu wody podziemnej (wszystkich postaci wody wolnej).

Wiatr na rzeźbę bezpośrednio wpływa na terenie budowanym przez nieutrwalone grunty sypkie, powodując powstawanie i wędrówkę wydm. Wiatr może wysuszać powierzchnię gruntu, wtedy poziom wód podziemnych może się podwyższać (gdyż przeważa wpływ aerodynamiczny nad wpływem wysuszającym). Na przesuszonych stromych zboczach pojawiać się mogą odspojenia gruntu, od wilgotniejszego podłoża, tworząc płytkie, płaskie zsuwy.

15,5.2. Wpływ budownictwa na topoklimat

Poniżej ograniczono się do zwrócenia uwagi na zmiany wywołane przez budownictwo w skali mikro- i co najwyżej mezoklimatu. Dla uproszczenia terminologii w dalszym opisie stosuje się termin topoklimat, który odnosi się do elementarnych jednostek przestrzennych, stanowiących komponent większych i samoistnych jednostek morfograficznych (np. topo-klimat dna doliny, zbocza wysoczyzny, wierzchowiny, itp.).

Oddziaływanie poszczególnych rodzajów budownictwa na topoklimat jest poważnie zróżnicowane. Ogólnie przyjąć jednak można, że jest ono tym silniejsze, im większa jest powierzchnia zabudowana i im wyraźniej w trakcie eksploatacji zaznacza się termiczne i biochemiczne oddziaływanie obiektu na otoczenie.

Nasłonecznienie    ;fj

M

Wkomponowanie budownictwa w naturalną sytuację terenową rzutuje na zmianij naturalnego nasłonecznienia powierzchni danego obszaru. W wielu miejscach zaznacza s*j|| zmniejszenie promieniowania bezpośredniego w wyniku utworzenia miejsc zaciemonycfijl Gdzie indziej wytwarza się sytuacja odwrotna. Następuje zwiększenie „nasłonecznieni^ w efekcie odbicia promieni świetlnych od powierzchni lustra zbiorników wody powierzchniami wej, białych ścian, szyb itp. Zwrócić też trzeba uwagę na fakt, że ekspozycja wielu obiektów! budownictwa lądowego przyczynia się do poważnego zmniejszenia natężenia bezpośredniego* promieniowania słonecznego. Dodatkowe zmiany nasłonecznienia spowodowane są wprowajjl dzaniem do atmosfery pyłów, par i gazów.    m

W wyniku nierównomiernego nagrzewania się poszczególnych części terenów zurbani|l zowanych powstają lokalne ruchy konwekcyjne mas powietrza. Powoduje to powstawantóg nad miastami częstego występowania chmur kłębiastych, które w sposób poważny zakłócająi przebieg naturalnego nasłonecznienia obszaru miejskiego.    j

Temperatura

Lokalne różnice w nasłonecznieniu powodują, że w terenach budowlanej działalności człowieka występuje na niewielkich odległościach silne zróżnicowanie temperatury przypowierzchniowych mas powietrza. Daje się zauważyć, że obszary zabudowane charakteryzują się chłodniejszymi rankami. Nagrzewają się dachy, natomiast zimne powietrze stagnuje na ulicach między domami. W miastach są cieplejsze dnie i zimniejsze noce niż jest j to w terenach otwartych. W przypadku utrudnienia wymiany mas powietrza w niektórych; częściach miast tworzą się strefy, w których stagnuje zimne powietrze (tzw. „wyspy zimna”).

Rozpatrując ten parametr meteorologiczny w skali rocznej, zauważa się, że obszary o zwartej zabudowie charakteryzują się w stosunku do otoczenia podwyższoną temperaturą. Zaznacza się przesunięcie termicznych pór roku w stosunku do przyległych obszarów otwartych.

W przypadku wielkopowierzchniowego budownictwa wodnego obserwuje się, że w najbliższym otoczeniu jest nieznaczne obniżenie temperatury w dzień, a częściowe jej podwyższenie nocą. Sztuczne wielkopowierzchniowe zbiorniki wodne powodują pewne j przesunięcie czasu pojawiania się termicznych pór roku. Generalnie w otoczeniu zbiorników <2 wodnych występują mniejsze dobowe wahania temperatury, niż ma to miejsce na terenacft| zabudowanych.

Nawietrzonie

Typ budownictwa i charakter jego eksploatacji wraz z nakładającym się zró waniem termiki lokalnej wpływa poważnie na deformację ogólnego systemu nawi terenów zurbanizowanych. Oznacza to, że charakterystyczne dla danych stanów pogodt wiatry zmieniają swoją prędkość i kierunek. Przyjmuje się, że wysokie obiekty zmniejszają w niższych partiach prędkość wiatru. Powstała strata energii w masie p powoduje wytworzenie się w pewnej odległości za „przeszkodami” (od strony zawi