page0076

66

Jestto przywilej duszy ludzkiej, że nie może być całkowicie zawartą w jakimkolwiek przedmiocie materyalnym i że zachowuje nawet w stanie złączenia z ciałem władzę wolną, zdolną rozwinąć się bez interwencyi bezpośredniej żadnego organu; — słowem, dusza rozumna jest formą, lecz istotnie samoistną (subsistens). Dusza lndzka jako posiadająca swą samoistność jest nieze-pso walną (incorruptibilis), chociaż potrzebuje informować ciało, by rozwinąć wszystkie zasoby swej energii, by lepiej wykonać te czyny, które jej są właściwe; wszelako istota jej jest uprzednią, przed istotą ciała, a tem samem destrukcya ciaia nie pociąga za sobą jej de-strukcyi.

Tak więc teorya scholastyczna o materyi i formie nie zawiera żadnych sprzeczności i jedynie jest zdolna dać metafizyczne wyjaśnienie faktu .substancyalnej jedności ludzkiej istoty, jest więc hipoteza możliwa, można jej prawnie przyznać znaczenie teoryi umiejętnej.

Ale wielu zarzuca tej teoryi, że jest czystym wymysłem; materya i forma, to istoty u-rojone! bo któż je mógł sobie kiedykolwiek wyobrazić? Wszak sam Arystoteles wzbrania się je określić 1 Odpowiadamy nie wymyśla się ich, innemi słowy: nie wyobrażamy sobie materyi pierwszej, nie wyobrażamy sobie formy odłączonej od materyi pierwszej.

Jeśli teorya Arystotelesa o materyi i formie jest prawdziwą, tedy ani wymyślić ani wyobrazić sobie nie możemy materyi bez

http://rcin.org.pl