22287 skanuj0022 (205)

niu wymagań wytrzymałościowych), stosuje się uprzednio podany wzór 1.5 z tym, że należy dokładniej określić wytrzymałość zmęczeniową danego materiału oraz uwzględnić wpływ innych czynników decydujących o wytrzymałości zmęczeniowej, wśród których wyróżnia się:

•    czynniki konstrukcyjne (kształt i wymiary części, rodzaj i wymiary karbu itd.),

•    czynniki technologiczne (stan warstwy powierzchniowej, rodzaj obróbki, ulepszenie powierzchni przez różne zabiegi technologiczne itp.),

•    czynniki eksploatacyjne (np. przebieg i częstotliwość zmian obciążenia, przerwy w obciążeniach lub zmienność temperatury części podczas pracy).

Wytrzymałość zmęczeniową określa się doświadczalnie na podstawie badań wg norm PN-76/H-04325 i 04326. Badania wykonuje się przeważnie dla cykli wahadłowych (najczęściej na próbkach poddawanych obustronnemu zginaniu), dla których wytrzymałość zmęczeniowa jest najmniejsza, oraz rzadziej — dla cykli odzerowo tętniących. Przy badaniu pierwszej próbki dobiera się duże obciążenie, powodujące jej zniszczenie przy niewielkiej liczbie cykli (np. 10³^-10⁴). Kolejne próbki poddaje się coraz mniejszym obciążeniom, aż do uzyskania próbek nie zniszczonych przy liczbie cykli obciążeń ustalonej dla danego materiału (np. dla stali — 10⁷ cykli).

Na podstawie wyników badań sporządza się wykres Wóhlera (rys. 1.3), wyznaczając wytrzymałość zmęczeniową (np. Z_go, Z_rj) w zależności od stosowanego rodzaju obciążenia F_max i F_min — na rys. 1.2, i analogicznie — od wartości naprężeń <7_mox i o_min.

Znając dla danego cyklu wartość naprężeń maksymalnych a_max oraz minimalnych u_min można wyznaczyć naprężenie średnie o_m oraz amplitudę cyklu naprężeń a_u wg zależności:

_ ^max "i” ^min .    _ ^max ®min    /-i /r\

23