224,225

224

Komunikacyjny

aspekt

literatury

Strukturalizm i metodologia historii literatury

Strukturalizm wobec krytyki literatury

Teorie literatury XX I

10.    Badacze czescy przyjęli też konsekwentnie perspektywę funkcjonału i miologiczną. Bardzo istotne w ich refleksji teoretycznej było równa u mowanie literatury w aspekcie komunikacyjnym. Dzieło lilii, i miało więc charakter znakowy, a jego specyfikę określało pełnieni.

maitych fun kej i językowych w podstawowym układzie Io.....

kowania: nadawca - komunikat - odbiorca (u Mukarovskiego) oraz n . I • ca - komunikat - odbiorca + kontekst, kontakt, kod (u Jakobsona).

11.    Równie ważnym przedsięwzięciem stało się dla badaczy Szkoły I'< • I > I określenie podstawowych zasad metodologii historii l i t c r n • m > Podjął się tego zadania w szczególności Felix Vodićka, opracowują, gółowy projekt metodologiczny dla badań historycznych.

12.    Po zakończeniu oficjalnej działalności Szkoły Praskiej w późnych I " ■ l(

czterdziestych idee czeskich strukturałistów w latach pięćdziesiątych i < dziesiątych kontynuował Roman Jakobson, zwłaszcza w pracach /'    >' ł

w świetlejęzykoznawstwa oraz Poezja gramatyki i gramatyka poezji, pot li i * \ mując ścisłą zależność i współdziałanie metod lingwistycznych i analiz \ ' * listycznej oraz wersologicznej poezji.

13.    Myśl tę podjęli również francuscy strukturaliści w połowie lat szfsćd/U nią 1 tych (między innymi Roland Barthes i Gerard Genette), głosząc z koli 1 11 łe pokrewieństwo między metodami analizy strukturalnej a krytyką Ilirim 1 kąjako analizowaniem form językowych, nie zaś treści przeka/ywuuyi || przez literaturę.

14.    Jedną z najsłynniejszych teorii nurtu lingwistycznego struralizmu •.lulu »|f koncepcja Tzvetana Todorova zawarta w jego Poetyce (1968), gdzie / kolei stanowczo rozdzielał on od siebie poetykę (właśnie jako badanie łono |y»V'< kowych) i interpretację (jako analizowanie treści przekazów litenu kii h)

Mit

i ii miii li iilluand dc Saussure wykłada na uniwersytecie w Genewie, dokąd przeniósł się / I'mylił. Jest indoeuropeistą i przede wszystkim prowadzi zajęcia zsanskrytu, Hi' ki, łaciny itp. Do historii przejdzie jednak jego wykład z językoznawstwa ogólni go, mimo że zdąży odbyć tylko trzy kursy dla trzydziestu studentów (łącznie). W i () t a roku dc Saussure zaczyna poważnie chorować.

11 i    li iilmand dc Saussure umiera.

I buwirsyteccy koledzy de Saussure’a Charles Bally i Albert Sechehaye wydają w i i cne wie Cours de linguistigue generale (Kurs językoznawstwa ogólnego). Sami wydawcy nic uczestniczyli w tych wykładach, posłużyli się natomiast notatkami di Sunssurca oraz jego studentów (w sumie: dziewięć kompletów notatek). Cho-i In/ początki strukturalizmu w teorii języka poprzedzają wydanie drukiem Kurni , i" jednak dopiero od tego momentu poglądy de Saussure’a zaczynają wy-is n i i. istotny wpływ zarówno na językoznawstwo, jak i na inne dyscypliny hu-

niHuiniyiziic.

W I 'i iuI/e pojawia się Roman Jakobson, który odegra rolę łącznika między Mo-ikli I.iin Kolein Lingwistycznym a strukturalistami praskimi. Od tej pory bę-itsli olę mówiło, żc „formalizm był tylko dziecięcą chorobą strukturalizmu”, Ja-kiilin „i i | jego koledzy z Pragi będą tworzyć poważną naukę o literaturze w peł-legi' oliiw.i u.iczcniu. Nauka ta - jak napisze w tymże roku Jakobson - nic zajmowała się wszystkim, co napotka po drodze, a tylko przedmiotem dla hj) niej najistotniejszym: „litcrackością, czyli tym, co czyni dany utwór literackim". Ibuliii /u piuscy ustosunkują się krytycznie do niektórych poglądów Rosyjskiej ki tliły formalnej (na przykład do tendencji do izolowania poctyekości od innych lipiti |l |ę/yknwyrh pełnionych przez dzieło literackie), niemniej jednak będą bar Hflgli wicb / iwd/ięczall swoim poprzednikom z Rosji.

|iltu|i«i>ri wydaje monografię O czeskim wierszu, która rozpoczyna jego wielolet iłli Imilillllrt mul relacją między formami poetyckimi i językiem ogólnym (w szcze ■wltloili i mul Iitosunkiem metryki i lingwistyki).

liiiinan liikohaon,Jan Mukafoysky, Hohuslav I luvrżnck i Vilćm Matbesius za tiul i|ą ('laskie Koło I .ingwistyczne (Prażsky 1 .inguisticky Kroużek),do którego pi 11 lip i|ą się wkrótce i inni - na przykład Fclix Vodićka i Renć Wellek. Koło i|in«|i|/ii|i' tafie współpracę z Nikołajem Trubicckltn orazi Jurijem Tyniunowem | Myhfii 'ilięj* się ośrodkiem mtukowym o znaczeniu międzynarodowym.