22800 p1080178 (3)

przez Ovi(Jc l)ccroly'cgo. Ityl on belgijskim lekarzem, pedagogiem, psychologiem. W 1901 roku założy! w Brukseli Instytut Kształceniu Specjalnego dla dacci anormalnych, gdzie właśnie opracował swoją metodę. Doświadczenia zdobyte w Instytucie pozwoliły mu na przygotowanie ogólnej koncepcji reformy szkoły elementarnej w Belgii. W 1907 roku Dccroly założył pierwszą szkołę opartą na swojej metodzie. W 1912 roku został wykladtfwcą na kursach kształcenia specjalnego, a rok później profesorem w Instytucie Pedagogicznym Buls-Tempch. Całe swoje życic poświęcił opiece nad dzieckiem upośledzonym i poszukiwaniu najskuteczniejszych metod i form nauczania. Metoda ośrodków zainteresowań została wprowadzona do wszystkich szkól elementarnych w Belgii. Charakterystyczne cechy szkół Dccroly sformułował na Kongresie Nowego Wychowania w Calais w 1921 roku. Analiza założeń metody ośrodków zainteresowań zaprezentowana przeze mnie pozwala stwierdzić, iż jest to oryginalny system dydaktyczno-wychowawczy. Ideą tego systemu było przygotowanie dzied do żyda przez życic Dccroly uważał bowiem, że dzieci należy przygotować do żyda takiego, jakim ono jest. a więc - pełnego niebezpieczeństw i walki z przeciwnościami.

Metodą ośrodków zainteresowań była trudna w realizacji i nowatorska. Wymagała od nauczycieli dużego wysiłku, przygotowania merytorycznego oraz pomysłowości. Największą trudność stanowiło wyszukiwanie przedmiotów obserwacji, która nie mogła być tworzona sztucznie, a powinna odpowiadać potrzebom uczniów i rozbudzać ich zainteresowanie. Jednocześnie powinna zawierać odpowiednio bogaty materiał, niezbędny do realizacji wymagań programowych. Szkoły pracujące według tej metody musiały być dobrze wyposażone w pomoce naukowe dostarczające bogatego materiału obserwacyjnego.

Metoda ośrodków zainteresowań była znana i stosowana w całej Europie mimo krytycznej oceny, z jaką się spotykała. Zarzucano jest zbyt mocne akcentowanie: poryrji dziecka, jego potrzeb i praw w procesie nauczania i wychowania. Zbyt mało miejsca poświęcała na kształtowanie obowiązkowości. systematycznej pracy i rzetelności wykonywania zadań. Cała uwaga autora zwrócona była na zainteresowanie dziecka poznaniem własnej osoby, zrozumieniem potrzeb i zaznajomieniem się z otaczającym środowiskiem przyrodniczym. W minimalnym stopniu ukazywała dziecku jego obecność w środowisku społecznym. Mono szerokiej krytyki jej wartość jest niepodważalna. Po raz pierwszy ujmowali bowiem nauczanie dziecka upośledzonego umysłowo całościowo. Metoda nauczania opracowana przez Dccroly‘ego przyjęła się w wielu krajach świata; w Polsce stała się podstawą do opracowywania teoretycznych założeń metody ośrodków pracy.

W procesie adaptacji metody ośrodków zainteresowań do warunków polskich ogromne zasługi położył Michał Wawrzynowski.

Podstawową jednostką dydaktyczną w metodzie ośrodków pracy jest dzienny ośrodek pracy. Opracowanie materiału w dziennym ośrodku pracy nic jest podzielone na przedmioty, ale obejmuje opanowanie takich umiejętności szkolnych, jak czytanie, pisanie, liczenie i oparte jest na zagadnieniu głównym, wokół którego grupują się inne tematy, wiążące się z nim bezpośrednio. Zagadnienie lo stanowi temat ośrodka dziennego, ściślej ów temat zaś precyzuje środowisko społeczno-przyrodnicze, do którego selekcjonuje się, zależnie od potrzeb, materiał z języka polskiego, matematyki, muzyki, plastyki, pracy i techniki oraz kultury fizycznej. Zajęcia z jednego przedmiotu mogą występować kilka razy w ciągu dziennego ośrodka pracy, jednak łączny czas przeznaczony na realizację tematyki poszczególnych przedmiotów nic powinien przekraczać tygodniowej liczby godzin określonych planem nauczania, który realizowany jest z kolei /godnie z pięciodniowym tygodniem nauki. Na naukę przedmiotu środowisko społeczno-przyrodnicze przeznaczono po 2 godziny w każdej klasie. Matematyka natomiast realizowana jest w wymiarze S godzin w każdej klasie. Na realizację pozostalach przedmiotów, a więc: muzyki, plastyki, pracy i techniki oraz kultury fizycznej, przeznaczono po 2 godziny w każdej klasie.

Uzupełnieniem pracy dydaktyczno-wychowawczej w klasach I-III jest rewalidacja indywidualna, prowadzona w formie zajęć dydaktyczno-wyrów nawczych oraz korckcyjno-usprawniających (usuwanie wad wymowy, korekcja wad postawy, usprawnianie technik szkolnych). Realizowane jest także nauczanie religii.

Realizacja treści w dziennym ośrodku pracy może przebiegać w klasie bądź na wycieczce. Po przyjściu z wycieczki, podczas rozmowy kierowanej, następuje porządkowanie, uzupełnianie wiadomości i wiązanie ich w logiczną całość. Dzieci porównują zebrane spostrzeżenia z poprzednio zdobytymi wiadomościami, wskazują na zachodzące podobieństwa i różnice, wydają sądy, wyciągają wnioski Kojarzenie odbywa się w czasie i przestrzeni: w czasie - przez porównanie spostrzeżeń bieżących ze spostrzeżeniami dawnymi, w przestrzeni ■ przez porównanie tego, co dziecko może dostrzec w danym miejscu z tym. co dzieje się gdzie indziej. Czynności te ułatwiają dzieciom dokonanie uogólnień cech przedmiotów oraz zjawisk.

Umiejętność uogólniania jest ważnym etapem w rozwoju psychicznym każdego dziecka, a w szczególności w wypadku dziecka wykazującego powolny rozwój.

Głównym i decydującym momentem w procesie uogólniania jest realizacja przejścia od bezpośrednich operacji intelektualnych do operacji zmediaty/owa-nych.

Wszystkie te procesy mogą dokonywać się w umyśle dziecka w trakcie zajęć wstępnych, obserwacji, opracowania - przeróbki umysłowej zebranego materiału, ekspresji oraz zajęć końcowych.

Tak zaplanowany przebieg zajęć w dziennym ośrodku pracy jest zrozumiały dla wszystkich, gdyż układa się w logiczny ciąg. Dziecko wic. że najpierw muu przygotować się do pracy, następnie dowiaduje %ię. czym będzie się zajmowało.

JSJ