26310 S5008432

i w strefie stepów pontyjskich można przedstawić następujące wnioski końcowe.

Około połowy IV w. p.n.e. Celtowie pojawili się na obszarach niezbyt odległych od strefy dolnego Dunaju i na przełomie IV i III w. p.n.e. rozpoczęli wypady do Tracji. W okresie po wielkim najeździe na Macedonię i Grecję (lata 280 - 277 p-n.e.) powstało w Tracji „państwo” celtyckie ze stolicą w Ty lis (mezlokalizowaną), które istniało przypuszczalnie do 213 r. pji.e. i w tym czasie stanowiło zapewne główną siłę polityczną i militarną w Tracji (na południe od Starej Płaniny). Jego centrum tworzyła wschodnia Trać ja, lecz brak jest danych do precyzyjniejszego lokalizowania jego zasięgu. Nie wydaje się też słuszne rozciąganie strefy wpływów Tylenów na obszary w rejonie ujścia Dunaju. Dość prawdopodobne jest też przy puszczenie o celtyckim pochodzeniu Serdów z okolic Sofii (ant. Serdicd), niewielkiego plemienia, które nie odgrywało nigdy istotniejszej roli politycznej. Brak jest danych do ustalenia daty osiedlenia się Serdów w Kotlinie Sofijskiej. W okresie rozkwitu potęgi politycznej Skordysków (głównie druga połowa II w. p-n-e.) ich silne wpływy i penetracja drobnych grup ludności obejmowały na wschodzie na pewno tereny Mezów (stąd Bononia), a prawdopodobnie też Tribalów (Jeacidunum),

Przypuszcza!nie pod koniec III w. p.n.e. osiadły w rejonie ujścia Dunaju grupy ludności celtyckiej (Britolagowie i być może Korallowie), po których pozostały tu poza tym dość liczne celtyckie nazwy miejscowe (Ncnńodunum, Aliobrix, Arrubium i dalsze). Odgrywali oni przypuszczalnie przez krótki okres znaczną rolę polityczno-militarną w tej strefie i oni to prawdopodobnie zagrozili w okresie około 200 r. p.n.e. Olbii. Później Britolagowie (a być może też inne grupy Celtów) weszli zapewne w skład związku plemiennego Bastarnów, w którym dominowali liczebnie Germanie, w rezultacie grupy Celtów uległy z czasem asymilacji. W ten sposób można tłumaczyć różnice zdań wśród autorów starożytnych na temat przynależności etnicznej Bastarnów. Lakoniczne informacje o Cel-to-Scytach mogą również odnosić się do rejonu ujścia Dunaju — np. do KoraUów.

/Obszar górnej Cisy zajmowały w czasach około przełomu er celtyckie plemiona Anartów i Teurysków. Ci ostatni byli zapewne stosunkowo świeżymi przybyszami. Anartowie zaś mogli reprezentować starszą warstwę ludności celtyckiej tego rejonu. Część z nich przesiedliła się zapewne na drugą stronę Karpat (Ana rtofrakti)

Dackie plemię Kotensów z południowej Mołdawii lub Muntenii reprezentuje prawdopodobnie potomków ludności celtyckiej wchłoniętej przez Daków. Południowa Mołdawia czy też Muntenia może być ich wtórną siedzibą.

Rozmieszczenie osadnictwa wschodniej prowincji kultury lateńskiej w strefie na zachód od południkowego odcinka środkowego Dunaju charakteryzuje się istnieniem kilku skupień przedzielonych obszarami pustek *. Jedno z takich skupień tworzą stanowiska ciągnące się wąskim pasem w pobliżu Dunaju na terenie Jugosławii, które sięgają niedaleko na wschód poza dolinę Morawy². Obszary te zamieszkiwało celtyckie plemię Skordysków. Większa część ziem pomiędzy Dunajem a Cisą nie wykazuje zupełnie śladów osadnictwa kultury lateńskiej. Tylko na południu stanowiska związane najpewniej ze strefą osadnictwa Skordysków zajmują część międzyrzecza Cisy i Dunaju, a drugie wyraźne skupienie osadnicze wydziela się w dorzeczu Zagyvy — na wschód od Budapesztu I To ostatnie łączy zasiedlone obszary Panonii ze zgrupowaniami osadnictwa nad Cisą.

Na obszarze Alfóldu można, generalizując, wyróżnić 2 większe skupiska stanowisk lateńskich⁴. Jedno z nich tworzy obiekty rozmieszczone wzdłuż Cisy między ujściem Zagyvy (koło Szolnoka) a ujściem Maruszy oraz nad dolną Maruszą, dolną Zagyv% dolnym Kereszem i Białym Kereszem oraz także w okolicy Aradu w Rumunii. W skład drugiego skupienia wchodzą stanowiska z północnej części Ałfóldu — z dorzecza Cisy od ujścia Sajo w górę; łączą się one poprzez okolice Nyiregyhazy i Debreczyna z obiektami z północno-zachodniej Rumunii w rejonie między Oradea a Carei *. Niewielkie skupienie stanowisk występuje też we wschodnim Banacie (rejon oppidum w 2idovarze) — tęczy się ono

¹    Por. mapę I. Hunyady (1942).

²    J. Todorović 1968. mapy 1-4.

³    Por. J. Todorović 1968, mapa 2; L Hunyady 1942, mapa.

⁴    I. Hunyady 1942, mapa: stanowiska rumuńskie zestawili ostatnio M. Rusa (1969, s. 296-300, ryc. 12) oraz L EL Crięan O97la, ryt 1) i V. Zirra <1971b. a 179-182, 189-198).

wydziela jako odrębne zgrupowania stanowiska

⁵ V. Zirra (1971bt k>co cit.) okolic Carei i z okolic Oradea.

2010/03/01 23:02