27488 skanuj0009

Rozdział 1. Naukowy sposób poszukiwania związków między zmiennymi. Rodzaje badań

dotyczące spożycia alkoholu, wagi ciała, sposobów spędzania wolnego czasu i nawyków żywieniowych 138 tys. osób. Ich losy śledzono przez 10 lat. Chodziło o to, by ustalić bezpośrednią zależność pomiędzy tuszą a spożyciem alkoholu. Bezpośrednią, to znaczy taką, która wykluczałaby wpływ innych czynników. Dzięki temu możemy teraz z czystym sumieniem powiedzieć, że ktoś jest chudszy, bo pije wino do obiadu, a nie np. dlatego, że odżywia się zdrowiej'czy chodzi na basen - wyjaśnia uczony. Colditz uprzedzaj ednak tych, którzy już wpadli na pomysł, aby metodą wysokoprocentową pozbyć się nadmiaru kilogramów: — Różnica nie jest duża: mniej więcej pięć procent w przypadku mężczyzn i siedem-osiem u kobiet - o tyle popijający są lżejsi od stroniących”.

Zmienna niezależna	Ilość spożywanego alkoholu (zmienna przyjmująca zapewne wiele wartości)
Zmienna zależna	Waga (mierzona BMI? normy dla wieku, płci - nadwaga?)
Zmienne kontrolowane	Sposoby spędzania wolnego czasu, nawyki żywieniowe, zapewne także płeć, wiek, rodzaj wykonywanej pracy itp.
Typ badania	Korelacyjne
Uwagi "■ ii	Podstawową zaletą tego badania jest duża liczba osób badanych (138 tysięcy!), która pozwala na porównywanie grup wyrównanych pod względem innych zmiennych, np. gospodynie domowe o tym samym statusie socjoekonomicznym, wieku, wykształceniu itd. Tak naprawdę mamy zapewne do czynienia z dwoma szeregami czasowymi (10 pomiarów średniego (?) spożycia alkoholu i 10 pomiarów wagi) - możemy więc liczyć opóźnione korelacje - spożycie alkoholu w roku 1985 i waga w latach 1986, 1987,1988, 1989, 1990, 1991). Bardzo interesujące możliwości, ale wiemy za mało o badaniu. Oczywiście wykazuje ono wszystkie słabości badać korelacyjnych, ale duża próba i seria pomiarów stanowią jego siłę. [

Badanie ALKOHOL 2

„Przez cztery miesiące 48 ochotników dzień w dzień pochłaniało tę samą ilość kalorii, ale w różnych postaciach. Pierwsze dwa tuziny popijały posiłki drinkiem grapefhiitowo-alkoholowym, drudzy napojem grapefruitowym, gdzie alkohol zastąpiono odpowiadającą mu pod względem liczby kalorii ilością węglowodanów. I tak przez dwa miesiące. Potem obie grupy zamieniły się rolami. A działo się to w laboratorium naszpikowanym aparaturą do pomiaru wszystkiego, co tylko człowiek pochłania (jedzenie, picie, powietrze), i wszystkiego tego, co z siebie wydziela (płynne, stałe i gazowe produkty przemiany materii). Wynik? — Wbrew naszym przewidywaniom, wszyscy ważyli po tyle samo. Niezależnie od tego, czy pili alkohol, czy łykali cukier. Wniosek: kaloria jest kalorią bez względu na to, czy pochodzi z ponczu, czy z pączka”.

Zmienna niezależna	Postać spożywanych kalorii (alkohol, cukier)
Zmienna zależna	Waga
Zmienne kontrolowane	Produkty przemiany materii
Typ badania	Eksperymentalne
Uwagi	Zamiana ról jest silną stroną tego badania, bo nawet jeżeli grupa pijąca alkohol charakteryzowała się zwiększoną aktywnością mimowolną i w związku z tym szybciej spalała kalorie, to w drugiej części badania ta sama grupa była w drugim warunku eksperymentalnym. Zastrzeżenie może dotyczyć manipulacji zmienną niezależną. Nie można wykluczyć, że różnica między drinkiem grapefruitowo-alkoholowym a napojem grapefruitowym była zbyt MAŁA, aby wpłynąć istotnie na wagę. Jeżeli manipulujemy np. wielkością kary, to zbyt mała różnica między karami zastosowanymi w dwóch grupach może nie wpłynąć na wyniki uczenia. Nie sposób także wykluczyć, -że sok grapefruitowy modyfikuje trawienie alkoholu. Wniosek: należy powtórzyć badanie, zmieniając w tym samym schemacie eksperymentalnym operacjonalizację zmiennej niezależnej.

Badanie ALKOHOL 3

„Na uniwersytecie w Maastricht (Holandia) przez 5 tygodni organizowano specjalne sesje sałatkowe, których uczestnicy mogli raczyć się sokami owocowymi, wodą mineralną lub wysokoprocentowymi drinkami. Napoje podawano mniej więcej na pół godziny przed potrawami (makaron, szynka, ser, owoce, warzywa i dodatki). Żaden z 52 uczestników badań nie wiedział, że talerz, z którego jadł, miał wmontowaną elektroniczną wagę, a każdy kęs przełykanego j edzenia był uprzednio rejestrowany przez ukryte w blaćie stołu kamery. Kiedy już wszystko zmierzono i policzono, okazało się, że ci, którzy pili drinki, jedli z reguły mniej i wolniej od tych, którzy wybierali inne napoje”.

Zmienna niezależna	Rodzaj napoju (sok, woda, alkohol)
Zmienna zależna	Ilość zjadanego pokarmu, czas jedzenia
Typ badania	Korelacyjne
Uwagi	Brak losowego przydziału wartości zmiennej niezależnej. Nie sposób wykluczyć, że osoby pijące drinki jadłyby mniej i dłużej od reszty nawet wtedy, gdyby wcześniej piły wodę. Należy powtórzyć badanie, wręczając badanym losowo jeden z trzech napojów, zmieniając następnego dnia przydział itd. Dla każdego badanego moglibyśmy wtedy policzyć średnią wagę i czas posiłku po (1) wodzie, (2) soku i (3) alkoholu. Taki schemat nazywa się badaniem z powtarzanymi pomiarami.

29