27510 Pozytywizm leksykon literatury polskiej6

Daniel Olbrychski jako Kmicic w filmie J. Hoffmana Potop

go w walkach / wolakami rosyjskimi pod Smoleńskiem I rodzinną Orszą (epizod, ten jako wojna z „Hlperborejczykami" opowiedziany jest > językiem ezopo-wym). Na Litwę przyjechał na czele kompanii składającej się z rzezimieszków spod ciemnej gwiazdy. Doszło więc do poważnych przestępstw, bohater znalazł się w strefie winy i kary, traci ukochaną Oleńkę i znosić musi upokorzenia przegranego pojedynku z Wołodyjowskim Jedna wina, jak w każdej metamorfozie, pociąga drugą: wplątany zostaje w knowania Radziwiłła i okrzyknięty zdrajcą. Teraz już bezwiednie brnie w grzechu, związany przysięgą, i trzeba byto przeżyć wielki wstrząs po rozmowie z Bogusławem, by powrócić na właściwą drogę. Stal się we własnym wyobrażeniu potępieńcem (za złamanie przysięgi), zmienił nazwisko (jak Soplica); jako Babinicz musi od nowa zasługiwać na uznanie i wiarę. Charakterologicznie pozostał tą samą „rogatą duszą junacką" - metamorfozie towarzyszy tożsamość. Odtąd odbywa drogę wojenną jako drogę pokuty i odnowy. Zdobywa się na niezwykle czyny podczas obrony Częstochowy (wysadzenie kolubryny), ratuje króla itd. Pomaga mu jego waleczność i brawurowa odwaga, ale też szczęście, które w powieści przygodowej musi towarzyszyć bohaterowi do końca. Okrywa się chwalą, otrzymuje wybaczenie win, serce i rękę Oleńki.

Nazwisko Kmicic to najczęstszy pseudonim w oddziatach Armii Krajowej podczas drugiej wojny światowej.

Kongresówka > Królestwo Polskie Konopnicka Maria

(z d. Wasilowska; 1842, Suwałki - 1910, Lwów). Poetka, nowelistka, publicystka. Uczyta się na pensji sakramentek w Warszawie. Zadebiutowała w 1870 r. w „Kaliszaninie” wierszem W zimowy poranek. W 1878 r., opuściwszy męża, zamieszkała wraz z sześciorgiem dzieci w Warszawie, pracując jako nauczycielka. W I. 1884-1886 redagowała pismo dla kobiet „Świt". Współpracowała też z „Bluszczem" (1877-1883), „Kłosami" (1878-1890) i wieloma innymi czasopismami. W 1890 r. wyjechała z Polski, podróżując po Niemczech, Włoszech, Francji, Szwajcarii, Austrii, Czechach. W 1901 r.

uc/ostnic/yln w proteście przeciwko ullumlertlu strajku szkolnego we Wrześni.

W 1881 r. opublikowała trzy scenki dramatyczne Z przeszłości, skrytykowane przez Kościół za rzekomą postawę antyreligijną. Następnie wydala trzy serie Poezji (1881, 1883, 1887). W serii pierwszej Konopnicka umieściła m.in. poetyckie Obrazki, przedstawiające wiejską i miejską nędzę życia (W piwnicznej izbie, Przed sądem, Jaś nie doczekał, Z szopką). Należał do nich również najbardziej popularny wiersz Wolny najmita, którego fabuła dotyczy wprowadzenia ustawy uwłaszczeniowej w 1864 r. W swojej twórczości Konopnicka potępiała konformizm społeczny, afirąjowala miłość do ojczyzny i szacunek dla ludu, wzywata do aktywności i odwagi. Jej poezja utrzymana jest często w tonacji patosu i hiperboli. Podobną do Obrazków wymowę, mają balladowe opowieści, np. A jak poszedł król na wojnę'( 1885). W cechy baśniowej fantastyki wyposażyła Konopnicka pejzaże przyrody, zaczerpnięte z poezji romantycznej, głównie Juliusza Słowackiego i Teofila Lenartowicza.

W serii drugiej i trzeciej autorka umieściła utwory stylizowane na pieśni ludowe, stanowiące arcydzieła polskiej liryki, m.in.: Wfpdżome pieśni, Na fujarce, Z łąk i pól, Łzy i pieśni, a także Piosenki i pieśni, Z chaty, Pieśni bez echa, Z pola i z lasu. Wykorzystując charakterystyczne dla poezji ludowej słownictwo, typy obrazowania i metafor, Konopnicka nadała swoim wierszom typową dla pieśni rytmikę i bardzo zróżnicowane układy stroficzne. W napisanej dla „Gwiazdki Cieszyńskiej” Rocie (1908) odwoływała się do narodowej historii. Melodię do Roty - drugiego hymnu narodowego - skomponował Feliks Nowowiejski.

Konopnicka jest też autorką znanych utworów dla dzieci (m.in. O krasnoludkach i o sierotce Marysi, Na jagody), w których dydaktyzm ustąpi) zabawie i infantylnemu sposobowi widzenia świata, zawartego w dziecięcym folklorze.

Na osobną uwagę zasługują teksty nowelistyczne: Cztery nowele (1888), Moi znajomi (1890), Na drodze (1893), Nowele (1897), Ludzie i rzeczy (1898), > Na normandzkim brzegu (1904), a także mniej udany, rozległy poemat epicki >Pan Balcer w Brazylii (wyd. 1910). W utworach tych Konopnicka realizowała ciekawe pomysły kompozycyjne, wykorzystując formy reportażowe {Na normandzkim brzegu), narrację dygresyjną (Anusia, Józefowa, Banasiowa), elementy kronikarsko-gawędowe (Z 1835 roku), rozlegle studia środowiskowe (>Miłosierdzie gminy, >Mendel Gdański, Nasza szkapa) i psychologiczne {Krysia, Panna Florentyna). Interesującym chwytem strukturalno-narracyjnym