27696 strona (107)

skóry suszarkami jest wskazane w schorzeniach dermatologicznych. Ponadto jest hi-gieniczniejsze niż użycie ręcznika, a skóra po wysuszeniu strumieniem powietrza robi wrażenie gładszej niż po wytarciu ręcznikiem, dlatego jest zalecane także po zabiegach kosmetycznych.

3.3.2. Nagrzewanie całkowite, czyli łaźnia

Nagrzewanie całego ciała (ogólne lub całkowite) w powietrzu o wysokiej temperaturze jest zwykle obejmowane nazwą „łaźnia". Łaźnie mają bardzo starą tradycję. Były rozpowszechnione u Słowian (Bolesław Chrobry przyjmował posłów w łaźni!), najdłużej przetrwały w Rosji. Tam łaźnia parowa jest popularna do dzisiaj, dlatego w innych krajach nosi nazwę „rosyjskiej". W łaźniach stosowano różnorodne techniki nagrzewania, łączone nieraz z zabiegami wodnymi. Wśród zabiegów tego rodzaju szczególne miejsce zajmuje łaźnia fińska - sauna.

Sauna, czyli łaźnia fińska

95% Finów odwiedza saunę co najmniej raz w miesiącu, od niemowlęctwa do późnej starości. Mają oni wytrenowany mechanizm termoregulacyjny i mogą przebywać w skrajnych temperaturach. Sauna stała się popularna na całym świecie w latach pięćdziesiątych, jest to jeden z najlepiej opracowanych i zbadanych zabiegów termoterapii. Polega na nagrzewaniu organizmu w suchym powietrzu o temperaturze do I10°C, pod wpływem którego następuje rozszerzenie naczyń skórnych, silne pocenie się i zwykle na początku uczucie niepokoju. Przyspiesza się akcja serca, nawet do 160 uderzeń na minutę i obniża ciśnienie tętnicze krwi; objętość minutowa prawie się podwaja. Zmniejsza się przepływ krwi przez trzewia i mięśnie. Temperatura wnętrza ciała podnosi się o 0,5 do 2°C i może dochodzić do 39°C. Skóra wydala od 300 do 700 ml potu. Niepokój ustępuje w miarę przystosowania organizmu do panujących warunków i może przechodzić w osłabienie. Przez pacjentów dobrze przystosowanych zabieg jest odczuwany jako przyjemność. Pocenie się powoduje odwodnienie oraz utratę sodu i potasu. Następuje pobudzenie osi przysadkowo nadnerczowej ze wzmożonym wydzielaniem ACTH, noradrenaliny, kortyzolu, hor monu wzrostu i prolaktyny. U osób zaadaptowanych do temperatury w saunie wzrost wydzielania tych hormonów jest istotnie mniejszy niż u niezaadaptowanych. Zarówno u jednych, jak i u drugich wzrasta wydzielanie adrenaliny, endorfin, wazopresy-ny, angiotensyny i aldosteronu.

Celem sauny jest trening mechanizmów eliminacji ciepła oraz hipertermia - stosunkowo niewielka i krótkotrwała. Zależnie od temperatury i czasu przebywania w komorze sauny można silniej zaakcentować albo przegrzanie, albo trening termoregulacyjny. Zasadą każdego treningu jest powtarzanie reakcji ze stopniowaniem intensywności, dlatego powinno się przeprowadzać serię zabiegów.

Przygotowanie do zabiegu

Do zabiegu pacjent powinien być zakwalifikowany przez lekarza. Należy przeprowadzić postępowanie przygotowujące i rozpoznawcze, opisane w rozdziale 1.7. Pacjent powinien być wypoczęty i nieco rozgrzany, np. ciepłym natryskiem, aby za-

107