31958 Obraz6

Rozdział V

Układy terenów zieleni w miastach

W większości podręczników na temat kształtowania terenów zieleni są podawane informacje o układach zieleni będących określonymi schematami rozmieszczenia zieleni na obszarach miast. W obecnej sytuacji w planowaniu przestrzennym współczesnych miast zwykle nie przewiduje się nowych systemów zieleni, lecz tylko poszerza i poprawia zieleń istniejącą. Zwykle zachowuje ona dawny układ, toteż dalszy rozwój terenów zieleni w miastach powinien być rozpatrywany w kategoriach planowania przestrzennego, a tylko lokalnie jako projektowanie różnych, współcześnie niezbędnych obiektów terenów zielni. Podanie jednak skróconych informacji na ten temat wydaje się uzasadnione, zwłaszcza w ujęciu chronologicznym, tj. od czasów, kiedy zieleń jako element architektury zaczęto wprowadzać do miast.

Wpływ rozwoju przestrzennego miast na układy zieleni. Początki zieleni w miastach datują się od czasów starożytnego Rzymu, gdzie po raz pierwszy w historii ulice obsadzano drzewami, a wokół willi patrycjuszy urządzano „lasek“ (parem) wyłącznie w układzie naturalistycznym. Regularne nasadzenia ogrodowo-parkowe pojawiają się dopiero w okresie renesansu. Ówczesne układy ogrodów renesansowych wyprzedzają swoją formą późniejsze założenia parków barokowych. Zarówno jednak w starożytnym Rzymie, jak i w końcowym okresie średniowiecza rozwój terenów zieleni miał charakter lokalny, nie dotyczył nasadzeń w formie układów przestrzennych zieleni w miastach. Pierwsze nasadzenia zieleni o charakterze systemowym pojawiły się dopiero wówczas, gdy mury miast warownych ograniczające przestrzenny rozwój grodów (miast) rozbierano i przenoszono w nowe miejsca, zyskując przestrzeń niezbędną do rozwoju terytorialnego miasta. Rozwój przestrzenny miast historycznych był związany głównie z przyrostem liczby mieszkańców. Zdarzało się, że mury miejskie były przenoszone w nowe miejsca dwukrotnie albo nawet trzykrotnie. Po ich ostatecznej

113