32151 IMGT33

54

zbudowania systemu oligarchicznego. W tym kontekście stają się zrozumiałe żądania UE, kierowane do rządów krajów postkomunistycznych, które mają charakter etyczny i zawierają takie żądania, jak: pełniejsze respektowanie praw człowieka i wolności obywatelskich, ograniczenie korupcji, lepsze dostosowanie systemu prawnego i innych podsystemów społecznych.

8. Raport Jacquesa Delorsa (1996)

Z inicjatywy zgłoszonej na Generalnej Konferencji UNESCO w 1991 roku powstała w 1993 roku Międzynarodowa Komisja do Spraw Edukacji dla XXI wieku. Na jej przewodniczącego powołano J. Delorsa. W skład Komisji weszło 14 osobistości reprezentujących różne regiony świata, różne kultury i różne religie. Kraje postsocjalistyczne reprezentowali Bronisław Geremek i Aleksandra Kom-hauser (dyrektorka Międzynarodowego Ośrodka Studiów Chemicznych w Lubią-nie). Głos naszego przedstawiciela został zatytułowany: Spójność, solidarność i wykluczenie. Tytuł całego raportu w oryginale brzmi tak: Rapport a IONESCO de la Commisssion internationale sur i education pour le vingt et uniime siecle, presidee par Jacąues Delors. U Źducation: un tresor est cache dedans (1996). Paris, Editibns UNESCO/Śditions O. Jacob. Tytuł polski: Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku, pod przewodnictwem Jacque’a Delorsa. Edukacja. Jest w. niej ukryty skarb. Warszawa 1998. Stowarzyszenie Oświatowców Polskich Wydawnictwa UNESCO.

Raport ten również nie proponuje gotowych rozwiązań, ale analizuje zasadnicze zmiany, jakie dokonały się w świecie od czasu ukazania się raportu Edgara Faure’a. Zdaniem Delorsa są to cztery nowe zjawiska, które będą determinować przyszłość:

1. Globalizacja — staliśmy się dzięki technice mieszkańcami „planetarnej wioski”.

Zjawisko globalizacji wywołane zostało radykalnym zmniejszeniem dystansów przestrzennych i czasowych spowodowanych rozwojem technik wytwarzania, przetwarzania i dystrybucji informacji. Zmiana ta określana jest mianem,.rewolucji informatycznej”. Skutkiem tego jest zacieranie się granic pomiędzy: l);kontynen-tami (zjawisko amerykanizacji w Europie i świecie), 2) kulturami (zjawisko wielo-kulturowości: inkulturacji - akulturacji), religiami (zjawisko ekumenizmu), 3) państwami i narodami (państwa wielonarodowe i wieloetniczne, instytucje ponadnarodowe — instytucje współpracy międzynarodowej), 4) różnymi formamilpoznawczego oswajania świata (poznaniem: filozoficznym — naukowym — potocznym — właściwym sztuce i literaturze).

2. Rozwój krajów spoza cywilizacji Zachodniej, który sprawił, że został zburzony dotychczasowy podział świata na bogatą Północ/biedne Południe; bogaty Zachód/biedny Wschód.

Chodzi o państwa południowo-wschodniej Azji, które w latach 80. i 90. XX wieku przeszły proces niezwykle szybkiego uprzemysłowienia, uzyskując miano tJygrysów kapitalizmu”. O radykalnej modernizacji przemysłu zadecydowały między

innymi takie czynniki, jak: napływ kapitału zagranicznego, niskie podatki dla inwestorów, tania siła robocza i inne. Należą do nich następujące kraje: Singapur, Korea Płd., Tajwan, Malezja. „Cud gospodarczy" tych krajów spowodował nowy układ sił w świecie, o czym przekonaliśmy się podczas kryzysu finansowego, który zachwiał dotychczasową stabilnością Zachodu pod koniec lat 90. Sukces gospodarczy tych państw (należących do grupy państw nazwanych przez Alfreda Sauvy „trzecim światem”) ujawnił zróżnicowanie rozwoju 130 państw postkolonialnych. Oddzielnym problemem są takie potęgi, jak Japonia i Chiny czy świat muzułmański.

3.    Koniec zimnej wojny i rozpad imperium sowieckiego, który spowodował erozję dotąd dominujących narracji, opartych na dychotomicznym podziale na „swoich” i „obcych”.

W 1991 roku zlikwidowany został Układ Warszawski, zawarty 14 maja 1955 roku na konferencji 8 państw socjalistycznych: Albania, Bułgaria, NRD (Niemiecka Republika Demokratyczna), Polska, Rumunia, Węgry, ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich). Jego celem było zjednoczenie sił zbrojnych tych państw pod sowieckim przywództwem.

Rozpad imperium sowieckiego poprzedzony był powstaniem w Polsce mchu społecznego „Solidarność” (1980), zapoczątkowaniem procesu „pieriestrojki” pod przywództwem Gorbaczowa (1985-1990), zburzeniem „Muru Berlińskiego” (1990), zjednoczeniem Niemiec oraz upadkiem kolejnych rządów partii komunistycznych w krajach „obozu państw socjalistycznych”. Te zmiany spowodowały, że przestał istnieć podział na: „blok państw kapitalistycznych” — „blok państw komunistycznych”, oddzielonych od siebie „żelazną kurtyną”.

Kiedy upadła dualistyczna koncepcja i polityczna praktyka świata podzielonego na dwa wrogie obozy, to wytworzyła się swoista „próżnia ideologiczna”. Po rozpadzie imperium, państwa byłego obozu państw socjalistycznych oraz dawne republiki radzieckie zagospodarowują stan próżni ideologicznej ścieraniem się co najmniej trzech stanowisk: 1) promujących demokrację i gospodarkę rynkową -sprawdzone wzory Zachodu, 2) zorientowanych na poszukiwanie tzw. „trzeciej drogi”, 3) budujących swoje nadzieje na przyszłość na podstawie resentymentów, np. imperialności, mocarstwowości, nacjonalizmów, fundamentalizmów.

4.    Ujawniło się rosnące znaczenie środków przekazu informacji i komunikowania jako efekt zjawiska rewolucji informatycznej.

Rewolucja informatyczna sprawiła, że mamy do czynienia z przyrostem informacji w postępie prawie geometrycznym i coraz więcej ludzi jest potrzebnych w sektorze Wytwarzania, przetwarzania i dystrybucji informacji. Przeciętny człowiek nie. radzi sobie z tym zalewem informacji, a największy wpływ na kształtowanie świadomości jednostkowej i zbiorowej uzyskuje telewizja. Zaciera się w związku z tym coraz bardziej granica między edukacją - propagandą - indoktrynacją — psychoterapią — socjoterapią i innymi technikami wywierania wpływu na ludzi. Telewizja zaś jest głównym medium włączania ludzi w kulturę masową. Można zatem pytać, czy edukacja może być w aktualnych warunkach działaniem włączającym jednostki w kulturę tzw. „wysoką”?