32314 Obraz3 (138)

358 Podstawy fizjoterapii

Techniki bezpośrednie znajdują na odmianę zastosowanie w terapii zaburzeń ruchomości kości czaszki nie mających bezpośredniej styczności z oponą (kości twarzoczaszki). W tych technikach nacisk wywiera się w kierunku ograniczonej ruchomości.

Ryc. 250. Przykładowe techniki bezpośrednie stosowane w terapii zaburzeń ruchomości kości twarzoczaszki (kości nosowej - po lewej i kości łzowej - po prawej)

W technikach unoszenia stosuje się celem zmniejszenia napięcia w obrębie opony twardej, względnie odciążenia szwów czaszkowych.

W technikach drenażowych z kolei nacisk kładzie się na drenaż żyły szyjnej, z równoczesnym rozluźnianiem odpowiednich szwów czaszkowych, co ma dodatkowo dobry wpływ na nn. glossopharyngeus, vagus i accesorius, które to nerwy opuszczają czaszkę na tej wysokości. W praktyce zresztą techniki odciążające wykonywane są łącznie z drenażowymi.

Aby uzyskać efekt leczniczy terapii kraniosakralnej, należy najpierw przywrócić ruchomość parzystych kości czaszki, a następnie przywrócić ruchomość kości twarzy. Nie ma natomiast znaczenia, czy rozpocznie się od działania w obrębie kości krzyżowej czy od kości czaszki, czy też wykona się te działania równolegle, Efekt terapeutyczny można jednak uzyskać dopiero wtedy, kiedy przywróci się równowagę całemu systemowi.

Terapia kraniosakralna znajduje zastosowanie w leczeniu takich zaburzeń i objawów, jak: bóle głowy (w tym i migreny), dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych, bóle mięśniowo-szkieletowe, szumy w uszach, zaburzenia pamięci, neuralgie twarzy i nerwoból nerwu trójdzielnego, zez, problemy oddechowe i dysfunkcje ssania u dzieci, skoliozy, a nawet niektóre problemy w przebiegu autyzmu i mózgowego porażenia dziecięcego oraz problemy związane z nauczaniem i zachowaniem się dzieci. Zastosowanie tego rodzaju terapii w wyżej wymienionych schorzeniach i dysfunkcjach ma oczywiście sens jedynie wtedy, gdy towarzyszą im zaburzenie rytmu kraniosakralnego.

Początkowo zabiegi wykonywane są 2 razy tygodniowo (po ok. 60 minut każdorazowo), a po wyraźnej poprawie stanu redukowane są do 1 seansu terapeutycznego tygodniowo, aż do uzyskania pełnej równowagi systemu kraniosakralnego.

W początkowym okresie terapii, jako działanie uboczne, może pojawić się senność oraz przejściowo mogą odnowić się zadawnione dolegliwości bólowe.

Terapia przeciwbólowa

Uwagi ogólne

W pierwszej części podręcznika (p. str. 222-237) przybliżono już ogólnie problematykę bólu. Warto więc w skrócie przypomnieć, że definiowany jest on jako nieprzyjemne odczucie związane z uszkodzeniem tkanek - zarówno tym rzeczywistym, jak i potencjalnym. Ból ostry jest zwykle sygnałem dla o.u.n., ostrzegającym

0    uszkodzeniu. W tym ujęciu jego rola w fizjoterapii jest raczej „informacyjna”, gdyż wystąpienie takiego bólu - np. w trakcie zabiegów fizjoterapeutycznych lub po nich - niejako nakazuje zainteresowanie się nim, przerwanie danego ćwiczenia lub zaniechanie stosowania określonych zbiegów itp. Skłania on również do poszukiwania jego przyczyny i podjęcia odpowiednich działań leczniczych. Zupełnie odmiennym jest problem bólu przewlekłego, stanowiącego częstą przyczynę poddawania pacjentów szczególnym procedurom fizjoterapeutycznym, których celem jest m.in. złagodzenie tego nieprzyjemnego objawu, ale nie tylko. Omawiany rodzaj bólu jest bowiem bardzo często tylko jednym ogniwem złożonego łańcucha przyczynowo-skutkowego jakiejś dysfunkcji, którą z czasem pogłębia. Warto więc pamiętać, że w łańcuchu tym ból jest z jednej strony skutkiem jakichś zmian patologicznych, ale z drugiej stanowi on przyczynę kolejnych nieprawidłowości, które znów mogą się stać jego przyczyną, co daje zwykle obraz tzw. „błędnego koła”.

Problematyka bólu przewlekłego jest złożona, gdyż nie jest to zjawisko w pełni jednorodne 1 tak pod względem przyczyn, jak i mechanizmu wyzwalającego doznania bólowe oraz rozwoju objawów towarzyszących wspomnianej dysfunkcji. W związku z tym możliwości łagodzenia bólu też są różne, jako że możliwe jest przecież „zwykłe działanie przeciwbólowe” (oddziaływanie na skutek), ale też

1    likwidujące jego przyczynę, aczkolwiek ta ostatnia bywa nieraz trudno uchwytna. W fizjoterapii zwykle staramy się wpływać na wszystkie ogniwa wspomnianego łańcucha przyczynowo-skutkowego (jeśli jest to możliwe), ale najważniejsze i najskuteczniejsze jest eliminowanie przyczyny bólu. Stąd też ważne jest rozeznanie odnośnie mechanizmu różnych zespołów bólowych. Trzeba jednak pamiętać, że określenie zespoły bólowe nie oznacza tutaj żadnej konkretnej jednostki chorobowej, lecz oznacza tylko określony zespół symptomatyczny, którego przyczyny i skutki mogą być różne. Różny może być więc i mechanizm prowadzący do wystąpienia bólu. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż receptory wrażliwe na ból (noci-ceptory) nie mają zdolności przystosowywania się do bodźca (adaptacji), wobec