33338 IMGB53 (2)

2M Pędzenie warzyw

Pędtanie musi się odbywać w pomieszczeniach cslowicie zaciemnionych. Stwierdzono. ze nizsza wilgotność powietrza może powodować wysuszenie brzegów liści, zwłaszcza pod koniec pędzenia (Franken 1975). Ze względu na możliwość rozprzestrzeniania się chorób z powodu ciągłej cyrkulacji wody przez pojemniki ustawione w jeden stos. zaleca się obniżenie pH wody do około 5.S przez dodanie stężonego kwasu azotowego. Aby nie stwarzać warunków do rozwoju chorób, należy dwukrotnie w ciągu cyklu pędzenia wymienić roztwór w całej instalacji. Znaczną trudność stanowi również niedostateczne natlenienie wody (Levke 1973). gdyż niedobór tlenu pogarsza warunki pędzania. Przy zastosowaniu wody bieżącej zamiast stojącej warunki tlenowe były lepsze. Zaobserwowano (Franken 1975). ze zawartość tlenu zmniejszała się w pierwszym tygodniu pędzenia, po czym ustalała się na poziomie 50—60% zawartości początkowej. Zwiększenie szybkości przepływu wody z 3 do 6 dm^J na minutę nie miało wpływu na zawartość tlenu i nie zwiększało plonu (Franken 1975). Obniżenie się zawartości tlenu w wodzie poniżej 50% wartości początkowej wyraźnie hamowało wzrost roślin. Franken (1975) oraz Babik (1984) zalecają dodanie do wody mieszanki nawozowej tak. by stężenie roztworu nie przekroczyło 2 g na 1 dm*.

W Holandii w roku 1985 cykorię sałatową pędzono w pojemnikach z wodą bieżącą na około 35% ogólnej powierzchni uprawy taj rośliny. Przy stale rosnących kosztach robocizny metoda ta jest godna rozpowszechniania. choć jej wadą są duże nakłady inwestycyjne.

W hydropomcznych metodach pędzenia Uściśleń wymagają: nawożenie, optymalna temperatura i dobór odmian. Według Babika (1984) do pędzenia tą metodą w warunkach Polaki przydatne okazały się odmiany: Mita-do. Normato i Zoom F,.

12.1.7. Zbiór i przechowywanie główek cykorii

Zbiór rozpoczyna się wówczas, gdy więk-eeość główek osiągnie wysokość 10—15 cm

(Mc Gillivray 1961). Na polskim rynku mini. malna wysokość główki powinna wynosić 12 cm (BN-73/9137-11). Do zbioru zwykle przystępuje się po 25—30 dniach od zadoło-wania korzeni. Firmy holenderskie zalecają w ostatnim tygodniu przed zbiorem wyrównanie temperatury podłoża (lub wody) i powietrza oraz zaprzestanie podlewania, co przyczynia się do lepszej zwięzłości główek. Pędzenie cykorii metodą tradycyjną pozwala osiągnąć wydajność 30—40 kg główek z 1 m^ł powierzchni zagonu, natomiast przy pędzeniu bez okrywy (także w hydroponica) możliwy jest plon 50-—60 kg z 1 m^J.

Zbioru dokonuje się dwoma sposobami odcinając nożem główki z ok. 0.5-centymet-rowym kawałkiem korzenia lub obłamując główki od korzenia, co skraca czynności związane ze zbiorem, lecz stwarza niebezpieczeństwo rozsypania się główek mniej jędrnych i zwięzłych. We Francji podjąto próby mechanicznego wycinania główek cykorii rosnących na jednakowej wysokości Do tego nadają się jedynie odmiany hetero-zyjne. charakteryzujące się równoczesnością dorastania. Główki cykorii są bardzo wrażliwe na działanie wysokiej temperatury, światła, mrozu oraz na uszkodzenia mechaniczne.

Wymagania cykorii podczas przechowywania i transportu zbliżone są do wymagać sałaty (Mc Gillivray 1961). Konieczna jen bardzo dobra izolacja termiczna środków transportu i pomieszczeń, w których przechowywane są główki. Szczególnie należy unikać działania światła, naturalnego i sztucznego, naświetlenie bowiem końców liści powoduje zielenienie całych główek, które wznawiają wzrost i stają się gorzkie. W Holandii i Belgii zebrane główki cykorii pakuje się do 5-kilogramowych pojemników, szczelnie wyłożonych czarnym, granatowym lub ciemnofioletowym woskowanym papierem W kartonach układane są one warstwami i przekładane papierem, co zapobiega zazielenieniu się główek, ich wysychaniu i uszkodzeniom mechanicznym. Cykoria powinna znaleźć się w sprzedaży jak najszybciej. ns|-później 2—3 dni po zbiorze.

Zebrane główki cykorii można przechowywać nawet do 6—8 tygodni w warunkach zmodyfikowanej 8tmosfery (Herregoda 1975). Temperatura w takiej przechowali* powinna wynosić 2°C. wilgotność 95— —98%. zawartość C0₂ należy podwyższyć

do 2—3%. a *^lBnu obniżyć do 3—4%. Pozostała część atmosfery stanowi azot.

12.1.8. Choroby i szkodniki cykorii

Na cykorii występuje niekiedy mączniak rzekomy, do zwalczania którego stosuje się takie preparaty, jak: Miedzian. Cynkomie-dzian i inne fungicydy, zgodnie z aktualnym programem ochrony roślin warzywnych. Mączniaka prawdziwego natomiast najlepiej zwalczać preparatem Morestan (Babik 1984).

W czasie pędzenia najgroźniejsze są choroby wywołane przez grzyby Phytophthora erythroseptica i Sclerotinia sclerotiorum. Grzyb Phytophthora erythroseptica może być wniesiony z korzeniami cykorii. Rozprzestrzenia się on szybko za pomocą ruchomych oospor. Przy pędzeniu na zagonach, przeważnie wszystkie rośliny na zagonie są porażone przez patogena. W przypadku pędzenia w wodzie bieżącej z jednym obiegiem wody istnieje niebezpieczeństwo utraty całej uprawy (Franken 1975). Autor ten poleca stosowanie kilku obiegów wody w celu zmniejszenia ryzyka epidemii.

Rozprzestrzenianie się grzyba Sclerotinia sclerotiorum jest zwykle mniejsze i ogranicza się do lokalnego porażenia kilku sąsiadujących korzeni lub jednego zagonu. Rośliny zaczynają gnić i pojawiają się na nich czarne przetrwalniki, u w. sklerocja. Levke (1973) przeciwko tym chorobom zaleca moczenie korzeni przez godzinę w 0,5-procentowej zawiesinie benomylu (np. w preparacie Ben-late).

Poza wymienionymi chorobami grzybowymi już w obrocie mogą występować zgnilizny, jak bakteryjna miękka zgnilizna główek oraz mokra zgnilizna wywołana przez bakterie Erwinie carotowora oraz Pseu-domonas cichorii. Gnicie główek może być także spowodowane przez bakterie Pseudo-monas marginalis.

W czasie uprawy w polu uciążliwym szkodnikiem jest miniarka cykoriowa (Napomyza cichorii). którą należy zwalczać preparatem Bi-58 w dawce 1.5 kg na 1 ha. Zabieg wykonuje się dwukrotnie w odstępie 2-tygodniowym. Pojawiające się mszyce zwalcza się jednym z aktualnie zalecanych preparatów, np. Anthio. Hostaquic, Pirimor 50 DG.

Z chorób niepasożytniczych na cykorii występuje brunatny rak oparzeniowy spowodowany niedoborem boru (Mc Gilliv-ray 1961).

12.2. Pędzenie szczypiorku — Allium schoenoprasum L.

12.2.1.    Znaczenie gospodarcze i wartość biologiczna

W naszym kraju szczypiorek, zarówno z uprawy polowej. jak i z zimowego pędzenia, jest rośliną mało docenianą. Roślina ta wyróżnia się wysoką wartością biologiczną, gdyż zawiera dużo witaminy C. karotenu, wapnia i żelaza. Zawartość niektórych składników w świeżej masie szczypiorku uzyskanego z pędzenia przedstawia tabela 12.1.

12.2.2.    Fizjologiczne podstawy pędzenia

Szczypiorek jest rośliną wieloletnią, która w odróżnieniu od innych warzyw cebulowych nie wytwarza organu spichrzowego w postaci cebuli, a jedynie nieco zgrubiałą szyjkę, podziemne kłącza i dość silne korzenia odrastające z piętki rośliny matecznej. Na kłączach widoczna są liczne pąki liściowe i zawiązki nowych korzeni. Pąki liściowe powstają latem w okresie wegetacji roślin, a pobudzane są do wzrostu w następnym roku lub wcześniej, w okresie zimowego pędzenia. Inicjacja pąków liściowych, z których przy pędzeniu powstaje szczypior, następuje od połowy czerwca do końca lipca. W tym okresie lub nieco później powstają również zawiązki korzeniowe. Obfite nawo-