33675 Obraz2 (77)

z niej być formalnie wyodrębniona, co nie ma znaczenia z punktu widzenia sprawności systemu rozliczeń. W izbie rozrachunkowej każdy uczestnik giełdy ma swoje konto, na którym są uwidaczniane rezultaty zawartych transakcji, po dotarciu do izby stosownych informacji, które izba otrzymuje bezpośrednio z giełdy. Dokonuje ona także na koniec okresu obrachunkowego rozliczenia sald na rachunkach maklerów oraz przesyła im, do ewentualnej weryfikacji, informacje o dokonanych operacjach, ich wynikach i wysokości naliczonej prowizji.

Bezpośrednią konsekwencją dokonania rozliczeń między maklerami musi być rozliczenie transakcji między inwestorami, czyli zmian na kontach między inwestorem a maklerem realizującym jego zlecenie. Wymaga to wprowadzenia drugiego poziomu rozliczeń, który musi być zsynchronizowany z pierwszym, aby rozliczenia przebiegały automatycznie i niezawodnie.

Z giełdą papierów wartościowych nieuchronnie związany jest elektroniczny system przesyłania, przechowywania, monitorowania i przetwarzania danych. Jego główne zadania to:

—    umożliwienie przeprowadzenia transakcji,

—    zapewnienie sprawnego i niezawodnego przebiegu rozliczenia transakcji,

—    umożliwienie sprawowania kontroli legalności obrotów i przestrzegania giełdowych reguł gry,

—    przekazywanie informacji wspomagających podejmowanie decyzji inwestycyjnych.

System informatyczny rynku papierów wartościowych zwiększa szybkość działania maklera (inwestora) oraz jego dochody, przede wszystkim poprzez stworzenie możliwości dobierania odpowiednich zestawów kursów i wskaźników. Jest on szczególnie użyteczny w momencie rysujących się tendencji zwyżkowych lub zniżkowych, zwłaszcza gdy transakcji dokonuje się kilkakrotnie w ciągu godziny lub w ciągu sesji giełdowej.

Najczęściej stosowanym w świecie systemem ciągłego monitorowania rynku papierów wartościowych jest system Reuters. Jest to obecnie największy, obejmujący cały świat, system bieżącego informowania o kursach akcji i podstawowych wskaźnikach najważniejszych giełd świata. Takich informacji potrzebują przede wszystkim małe lokalne giełdy (tzn. działający na nich inwestorzy), gdzie kursy walorów dostosowują się do kursów ustalonych na dużych giełdach.

W systemie Reutersa podstawowy zestaw informacji obejmuje:

—    indeksy kursów akcji na podstawowych giełdach świata,

—    wyodrębnione indeksy krajowe wraz z nazwą danej giełdy,

—    oferowane ceny kupna i sprzedaży danego papieru wartościowego wraz z symbolem maklera,

—    ostatnią cenę transakcji, cenę ją poprzedzającą, cenę otwarcia, cenę zamknięcia z poprzedniego dnia.

Informacje do tego systemu wprowadzają sami maklerzy, którzy z niego korzystają lub pochodzą one z systemu informatycznego giełdy. Jednak przekazuje on jedynie informacje, nie finalizuje transakcji. Transakcje muszą być bowiem zawierane w drodze kontaktów między maklerami. Temu celowi mają służyć, wchodzące obecnie coraz szerzej na giełdy, komputerowe systemy zawierania transakcji. Wśród tych systemów najbardziej znanymi w świecie są: amerykański NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotations) oraz brytyjski SEAQ (Stock Exchange Automated Quotańon System). Systemy te działają w ten sposób, że na ekranie monitora prezentuje się notowania danego papieru wartościowego i przedstawia wszelkie oferty kupna i sprzedaży wprowadzone przez uczestników systemu; najczęściej są nimi market makers. System giełdy komputerowej okazuje się bardzo przydatny przy zawieraniu transakcji najnowszymi instrumentami rynku kapitałowego, jakimi są kontrakty futures i opcyjne, głównie ze względu na specyfikę rozliczeniową. Jest to ważne, ponieważ transakcje te cechują się dużymi wahaniami kursów w porównaniu z kursami obligacji i akcji. A zatem szybkość podjęcia decyzji może na tym rynku oznaczać duży zarobek lub uniknięcie straty. Dodajmy, że do systemu giełdy komputerowej (bez stałego miejsca) mogą się podłączyć maklerzy, którzy spełniają określone wymagania. Praktycznie mogą oni cały czas zajmować się tylko operacjami giełdowymi.

4.7. Warszawska Giełda

Papierów Wartościowych¹

4.7.1. Organy giełdy

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie zainaugurowała działalność 16 kwietnia 1991 r. Podstawowymi organami giełdy są: walne zgromadzenie, rada giełdy, będąca jej organem nadzorczym, zarząd giełdy, będący jej organem wykonawczym.

Giełda w Polsce może być tylko spółką akcyjną o akcjach imiennych. Zezwolenie na jej prowadzenie wydaje minister właściwy do spraw instytucji finansowych na wniosek zainteresowanego, zaopiniowany przez komisję dopusz-czeniową. Akcje spółki prowadzącej giełdę mogą nabywać domy maklerskie, skarb państwa, banki, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na tej giełdzie, a także zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską. Zasadą jest, iż pojedynczy akcjonariusz giełdy, z wyjątkiem skarbu państwa, może mieć nie więcej niż 5% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu, natomiast akcjonariusze nie będący domami maklerskimi lub bankami są uprawnieni do posiadania nie więcej niż 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu. Powyższe ograniczenie nie dotyczy

157

1

Podrozdział ten został napisany w oparciu o regulamin Giełdy Papierów Wartościowych SA w Warszawie.