35752 S5006367

Celtycki mikroregion osadniczy w rejonie podkrakowskim 5. ZABUDOWA OSIEDLI

5.1. Charakterystyka obiektów osadowych

Analizę i inteipreację funkcji obiektów nieruchomych, odkrytych w obrębie omawianych tu osad utrudnia poważnie bardzo zły stan pozostającej w naszej dyspozycji dokumentacji terenowej, co wynika głównie z ratowniczego charakteru badań większości omawianych tu stanowisk. Tempo tych badań narzucało bardzo uproszczone sposoby eksploracji i dokumentacji znalezisk. a często najprawdopodobniej uniemożliwiało w ogóle wykonanie rysunków i bardziej szczegółowych opisów. Wystarczy wspomnieć, iż blisko połowa spośród ok. 190 obiektów zarejestrowanych na omawianych osadach nie posiada żadnej, nawet najbardziej uproszczonej dokumentacji rysunkowej czy opisowej, a informacje o ich lokalizacji, głębokości (wyjątkowo wymiarów) znajdują się jedynie na metrykach, w które zaopatrzone są wydobyte z ich wypełnisk zabytki. Wysoce niezadowalający jest zwłaszcza stan dokumentacji obiektów odkrytych w pierwszej, najbardziej gorączkowej fazie prac ratowniczych (1950-1964 r.), prowadzonych na stanowiskach w Krakowie Wyciążu 5, Krakowie Cle. Krakowie Pieszo wie 17 i 20, a także w Krakowie Krzesła wicach (1957 r.). Dotkliwie odczuwa się zwłaszcza braki w dokumentacji z badań osady wyciąż-skiej. Spośród 83 jam grupy tynieckiej, zarejestrowanych na tej osadzie (4 nieoznaczone numerami), jedynie dla 28 istnieją jakiejkolwiek dane dotyczące ich przybliżonych kształtów, wymiarów, charakteru wypełni ska. Są to. z reguły, bardzo enigmatyczne informacje w dziennikach. uzupełnione niekiedy odręcznym szkicem rzutu lub profilu i nie zawsze zawierają dokładne dane metryczne. Zaledwie 14 obiektów zadokumentowano rysunkowo. Często jest to tylko rysunek profilu (obiekty 52,130,144.145, 151). rzutu (ob. 409). czasem obu jednocześnie (obiekty 218.280.351.383.403.413.421). Przechowywany w archiwum Oddziału MAK w Nowej Hucie, dość obfity zbiór czarno-białych fotografii jest przeważnie nieużyteczny, jako że zdjęcia nie posiadają zazwyczaj skali odniesienia, a fotografowane obiekty są często nieoznaczone. Właściwie jedyny wyjątek stanowi tylko skromna dokumentacja fotograficzna (nie najlepszej jakości) pieca garcarskiego (ob. 218). Nieco lepszy jest stan dokumentacji (zwłaszcza rysunkowej) Tnalwidr z Krakowa Pleszewa 17 i 20.41 spośród blisko 60 obiektów zarejestrowanych ogółem na tym stanowisku, posiada rysunki rzutów i profili, pozwalające na ocenę ich kształtów i wymiarów. Wiele do życzenia pozostawia jednak często jakość rysunków (w niektórych wypadkach są to tylko nieco dokładniejsze szkice bądź obrysy ołówkowe jam). Z reguły fatalna jest natomiast dokumentacja opisowa, a notatki w dziennikach badań zawierają często niewiele więcej ponad wyliczenie zabytków odkrywanych w poszczególnych warstwach mechanicznych, którymi eksplorowano jamy. Bardzo źle zadokumentowane są także znaleziska ze stanowisk Kraków Cło (6 obiektów grupy tynieckiej. w tym 1 bez lokalizacji). Kraków Płeszów 49 (1 jama) oraz pochodzące z prowadzonych w 1957 r. badań ratowniczych stan. w Krakowie Krzesławicach (3 obiekty grupy tynieckiej). Zadowalająca jest natomiast dokumentacja (rysunkowa, opisowa, fotograficzna) obiektów odkrytych podczas nowszych, systematycznych badań osad w Krakowie Krzesławicach (34 jamy. w tym 3 przebadane w niewielkich partiach) oraz w Krakowie Wyciążu 5 (5 obiektów) i Krakowie Cle (1 jama).

Reasumując, należy stwierdzić, iż zaledwie około połowę, tj. 95-97. z ogólnej liczby obiektów zarejestrowanych na omawianych tu osadach można poddać bliższej analizie. Wyróżnić wśród nich można kilka podstawowych typów:

-    pozostałości budynków, tzn. najczęściej czworobocznych. mniej lub bardziej wgłębionych w podłoże jam o znacznych rozmiarach, niekiedy z pozostałościami elementów’ konstrukcji dachów i ścian, a ponadto dość enigmatyczne (trudno czytelne) ślady budynków naziemnych:

-    pozostałości obiektów i urządzeń produkcyjnych, w tym m. in. urządzenia ogniowe (piec garncarski, paleniska, piecyki kopulkowe. etc.);

-    jamy różnych form i funkcji (gospodarcze);

-    obiekty o niejasnym przeznaczeniu, związane najprawdopodobniej z szeroko pojętą sferą obrzędowo-kultową. w tym pochówki zwierzęce, tzw. obiekty wannowate i czworokątny obiekt rowkowy.

191