36389 ksiega
1

130

nerwowego. Są one zlokalizowane na poziomic rdzenia kręgowego i na poziomach nadrdzJ niowych. Chodzi o hamujący lub pobudzający wpływ struktur nerwowych na określone mięśnie, wywierany w miarę potrzeby w ramach ich reciprokalnych i kontralate ruiny eh powiązań funkcjonalnych, często w bardzo krótkich odcinkach czasu.

Ryc. 62. PętU rdzemowo -mięśniowa, dzięki której uinymywaru jest tuła kontrola napięcia mięśniowego (wg Kasperczyka)

Największą rolę przypisuje się tym ośrodkom, które według Bernsteina znajdują się na poziomie czerw ienno-rdzeniowym (głównie regulują napięcia mięśni) oraz na poziomie wzgórza wzrokowego i gałki bladej (głównie sterowanie synergiami mięśniowymi). Na tym poziomie znajduje się też móżdżek odpowiadający za koordynację i równowagę. Podstawą strukturalną mechanizmu utrzymującego napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych jest pętla,

której drogę odśrodkową - poza włóknami a - stanowią włókna y. W skład drogi dośrodkowej pętli wchodzą włókna biegnące z receptorów skórnych Jest to pętla rdzeniowo-mięśniowa (ryc. 62). Krążenie impulsów w pętli zapewnia utrzymanie napięcia mięśniowego Istotą tego napięcia jest skurcz odruchowy mięśni, biorących udział w utrzymaniu posuwy ciała (odruch miostatyczny). U człowieka odnosi się to głównie do mięśni prostujących s/yję. prostowników grzbietu, bioder, kolan i stóp. Konorski (1969) wyodrębnił pojęcie analizatora kinestetycznego. Jest to określenie umowne, wprowadzone w miejsce statycznego poglądu o ścisłej lokalizacji ośrodków zawiadujących określoną czynnością ruchową Analizator kines-tetyczny oznacza płynność granic ośrodków ruchowych i jego dynamiczną lokalizację w korze mózgowej. Wskazuje to także na jedność części aferentnej i eferentnej. Ogólnie analizator kinestctyczny dzieli się na dwa układy: somestctyczny układ proprioceptywny i kinestc* tyczny układ proprioceptywny. Dzięki informacjom o wzajemnym ułożeniu poszczególnych części ciała somestctyczny układ proprioceptywny jest źródłem ogólnego odczuwania części ciała i czucia schematu ciała. Z układem tym są ściśle związane somatyczne proprioccp-tywne pola gnostycznc. Integrują one informacje o położeniu różnych części ciała. Pod względem topograficznym są one ściśle uporządkowane w obrębie płata ciemieniowego, poza odpowiednimi polami projekcyjnymi w korze czuciowej. W podobny sposób są ułożone pola gnostycznc. oparte na somestetycznym układzie ckstcroccptywnym (Kasperczyk 2002). Klnc-stetyczny układ proprioceptywny informuje ośrodkowy układ nerwowy o akitmc, «k i sposobie wykonywania mchów czynnych. Mechanizm działania —li/aiora kmrmetyum^* jest inny niż somcstctycznego. ponieważ receptory pierwszego układu kntrap jedynie informacje o napięciach mięśniowych, z których to informacji kora móżdżka wtrpy pro-pnocepcję elementarnych skurczów mięśniowych w propnocepcję mchów zlntnojch S> gnały z móżdżku biegną do jądra brzusznego wzgórza, podczas gdy sygnały aomesiecyczne dochodzą do sąsiedniego jądra brzusznego ty Ino-bocznego. Oba jądra przekazują odpowaśar informacje do okolicy somcstctycznej. położonej w zwoju środkowym przednim- Sr—r ra tyczna okolica gnostyczna leży z tylu w stosunku do somcstctycznej okobcy projekcyjnej, a kincstctyczna okolica gnostyczna znajduje się z przodu w porównaniu i projekcyjną okohcą kincstctyczną. czyli w okolicy przedmehowej Kinestctyczna okolica gjratyczna reprezcanąc percepcję ruchów złożonych, których elementy reprezentowane są w projekcyjnej okohey mchowej. Percepcja somcstetyczna i kmcMctyc/na. wsparta percepcją wzrokową stano*' główne źródło informacji o ułożeniu i ruchu ciała. Przyjmuje saę jednocześnie, ze za postawę > mchy obwodowe odpowiadają rożne drogi nerwowe. \k pierwszym przypadku jest to droga przedsionkowo-rdze mowa (/r<x rus \i-snfridas-sptnałiSK w drugim natomiast droga pirami-dowa (tractus piramida! » i droga czerwicąno-rdzeniowa rubra spmahsi Regulacja postawy ciała ma charakter odruchowy Opiera saę ona — beznej grupie reakcji, zwanych odruchami postawy, których łuki przebiegają przez różne piętra ośrodkowego układu nerwowego Część spoirod tych reakcji ma swoje znaczenie tylko w trakcie posturogenezy. inne zas odgrywają istotną rolę przez całe życic

Wyróżnia się trzy grupy tych reakcji

reakcje zapewniające stałość przyjętej postawy i podtrzymujące prawidłowe poło żenie kończyn (reakcje statyczne V,

reakcje, które umożliwiają przyjęcie właściwej postawy po nieprawidłowym ułożę niu (odruchy nastaw czc lub prostujące).

reakcje zapewniające równowagę ciała z chwilą zmiany położenia środka ciężkości (odruchy równowagi) (Kasperczyk '002)

W pierwszej grupie znajdują się głownie reakcje wyprostae kończyn dolnych, tanienie odruchy szyjne ora/ błędnikowe Odruchy te określane są także jako reakcje wspornikowe Reakcje wyprostne zabezpieczają stabilny wyprost kończyn dolnych podczas kontaktu stopy z podłożem. Odruchy toniczne wpływają na właściwy rozkład napięcia mięśniowego w rałc-b ności od ułożenia głowy w przestrzeni oraz względem reszty ciała. W tęi grupie manfeją się