36610 Scan016 (2)

16 J. Stein poruszających się, przypadających na jednostkę powierzchni (gęstość punktów). U osób czytających płynnie, liczba punktów nie wpływała na wrażliwość wzrokową na ruch, oprócz bardzo niskich gęstości. W przypadku osób z dysleksją wrażliwość na ruch obniżyła się już dla dużo wyższych gęstości, co sugeruje, że neurony kanału wielokomórkowego nie wykorzystują informacji z wszystkich punktów z przestrzeni, potwierdzając, że ich pola recepcyjne rzeczywiście są mniejsze (Talcott i wsp., 2000b).

WRAŻLIWOŚĆ KANAŁU W1ELKOKOMÓRKOWEGO A ZDOLNOŚCI ORTOGRAFICZNE

Nie jest jednak zupełnie jasne, w jaki sposób wiclkokomórkowy system wzrokowy jest wykorzystywany podczas czytania, ponieważ tekst pisany zwykle nie porusza się, kiedy próbuje się go odczytać. Wiele osób sceptycznie traktuje tezę, że uszkodzenie wielkokomórkowe, nawet jeżeli rzeczywiście istnieje, ma jakikolwiek związek z czytaniem (Hulme, 1988). Może być to po prostu zjawisko poboczne, związane z fenotypem dyslektycznym, nie odgrywające żadnej istotnej roli przyczynowej w trudnościach z czytaniem. Zależność przyczynowa jest bardzo trudna do pełnego udowodnienia; niektórzy filozofowie powiedzieliby nawet, że nie jest to możliwe.

Breitmeyer (1993) sugeruje, że aktywność wielkokomórkowa podczas każdej sakady ~ jest konieczna, aby wymazać obraz powstały dzięki działaniu systemu drobnokomórkowego w poprzedniej fiksacji. Słabe odpowiedzi wielkokomórkowe mogą nie być w stanie wykonać tego zadania, w związku z czym litery widziane w poprzedniej fiksacji mogą się nakładać na litery widziane w następnej fiksacji. Jednak dzieci wykazują tendencjędomylenialitersąsiednich,anieliteroddzielonychodsiebico6 czy 7 miejsc, co odpowiada odległości objętej ruchem skokowym przy czytaniu. Poza tym wykazano, że aktywność wielkokomórkowa nie hamuje aktywności drobnokomórkowej podczas sakad (Burr i wsp.. 1994); tak więc wytłumaczenie Breitmeyera jest mało przekonywujące.

Istnieje wiele innych, potencjalnych związków przyczynowych pomiędzy wrażliwością wzrokową na ruch a czytaniem. Uznaje się, że

^!:Sakady to skokowe ruchy oczu. Czytanie (oraz wzrokowe badanie przedmiotów) odbywa się za pomocą skokowych ruchów- oczu przedzielonych przerwami fiksacyjnymi - przyp. red.

Wielkokomórkowa teoria dysleksji rozwojowej 17

*. mi. m w iclkokomórkowyjest ważny w kierowaniu uwagą wzrokową, a "    11. iłowaniu ruchem oczu, a także w przeszukiwaniu wzrokowym.

/ rwowuno, że te trzy zdolności są osłabione u osób z dysleksją 11 ' i nil 1999; Ileś i wsp., 2000; Stein i Walsh, 1997). W związku z tym, i" yI• \ w.i nam coraz więcej danych na istnienie związku przyczynowego |* •mUpl/y funkcjami wielkokomórkowymi a czytaniem. Pierwszym było wykazanie, że osoby z dysleksją mają słabą wrażliwość » i« U oknmórkową, a co nawet ważniejsze, wykazanie, że jest ona szcze-HóIiiUi dobrym wyznacznikiem wzrokowej umiejętności czytania i •••m. |>;imości ortograficznych dla poszczególnych osób. Po raz pierwszy " 'ka, ibśmy to, porównując wrażliwość wzrokową na ruch u osób z lvdiU|,| i osób dobrze i przeciętnie czytających, z umiejętnością b‘* i.*s\.inni słów nieregularnych (Castles i Coltheart, 1993). Język *M|lłi'Ukl mu wiele nieregularnie pisanych „wyjątków”, takich jak yacht, k •"» \ - li pisowni nic można odgadnąć za pomocą nadawania dźwięków |Nw/. /• gólnym literom; ich pisownia musi być zapamiętana wzrokowo.

•wi. id/diśmy. że wrażliwość wzrokowa na ruch jest najlepiej skorclo-h mm / umiejętnością literowania takich właśnie nieregularnych słów. Na # vk tiul. wśród dzieci dziesięcioletnich z jednej klasy szkoły podstawo-"•i wm/lłwość wzrokowa na ruch była odpowiedzialna aż za 25% " •tn.iiu |i w czytaniu słów nieregularnych (Talcott i wsp., 2000a).

ze bardziej specyficzną miarą umiejętności ortograficznych jest •* im pwudo-homofony (Olson i wsp., 1989). W tym teście dwa słowa, *'*••* |.i/lilią tak samo ale mają inną pisownię są przedstawiane obok hi. np mm obok ranę. a osoby badane mająstwierdzić, która pisownia i» d pi uw nilowa. Ponieważ słowa brzmią zupełnie tak samo, nie można '••' siu/u. tego zadania w sposób fonetyczny poprzez nadawanie dźwięków poszczególnym literom; ich forma wzrokowa i ortografia

....... .. /ostać prawidłowo przywołane z pamięci. Również w tym

*' ypmłku stwierdziliśmy bardzo silną korelację wrażliwości wzrokowej M "nb / wynikami testu na pscudohomofony (Talcott i wsp., 2000a), nie ^ U-" dlu osób z dysleksją, ale dla osób na różnym poziomie umiejętności *'Mama Osoby dobrze literujące w tym teście wykazywały wysoką h*i ii;I iw ość na ruch, podczas gdy osoby mające słabe wyniki wykazywały "• d | w i uźliwość na ruch.

Wi.;c/ przeciwnie, korelacja wrażliwości w^fzrokowej na ruch i * mków testów na umiejętności fonologiczne, takich jak umiejętność