42236 P1190815

17%

mniejsze zgrupowani# stanowisk wyróżnia alf na teranie Si odm i o grodu.

Na innych terenach stanowiska omawianej kultury występują w większym rozproszeniu. Kres kulturze Noua przyniosło rozprzos trzon i ani e etę ku wschodowi kultury gawsklej w okresie Hallstatt A.

b.    Grapa Coslogenl

Na terenie Dobrudky i w południowo-wschodniej części Muii ten i i wyróżnia się grupę Coslogenl, której stanowiska sięgają na południe poaa dolny Dunaj_v na teren Bułgarii. Grupa Coslogenl wykasuje bardso duka podobieństwa do kultury Noua i Jest uwalana przez niektórych badaczy /A. Floraeou/ za lokalną grupę kultury Noua. Inni /S. Morints/ traktują Ją Jako odrębną kulturę, ’ ale bardzo bliską kulturze Noua. Grupę Coslogenl znamy dotąd a osiadli, na których występowały charakterystyczno "zolnikl*. Brak Jest cmentarzysk. Typowa ceramika to azeroko-otworowe naczynia dwuuche, zblikona do charakterystycznych dla kultury Noua, ais pozbawione guzów czy plastycznych występów. Znane są tek kubki Jednouche, dzbany, naczynia jajowate zdobione listwą plastyczną poniżej brzegu, naosyula beosulkowate zaopatrzone w dwu ucha oraz małe naczyńka o eeowstya profilu. Bardzo mało Jest wyrobów metalowych. V inwentarzu oerzmlosaym grupy Coslogenl są widoczne pewne wpływy ze strony kultur Monteoru i Toi, z także oddziaływania połud-niowobałkańekle. Przez podobieństwa do kultury Noua datuje się omawianą grupę w aaeodzie na ZTII wiek p.n.e. Dopuszcza się Jednak jej diukasą egzystencję, nawet po TUI włok p.n.e. Brak Jest bowiem śladów innych, młodszy oh kultur na terenie opanowanym przez grupę Coslogenl.

Wpływy wschodnie z elementemi kultury Noua przenikały tek dalej na zachód na Nizinie Wołoskiej 1 widoczne są w najmłodszej fazie kultury Tel, w młodszej fezie kultury Terbieloara /określanej Jako faza względnie grupa Gowora/ aa terenie Oltenil, gdzie tak Ze pojawiły elę osady z ^azolalkami”. Wpływy te dotarły tek do południowej Serbii, gdzie eą czytelne w obrębie grupy Mediana.

c.    Kultura Zimnlcea—Plowdlw

Kultura Z i uniosą-Plowdlw /Zimnlcea Jud. Teloorman/, określana tok Jako grupa 6orkovna, zajmowała południową część Hun ten 11 położoną przy samym Dunaju oraz obszar Bułgarii pomiędzy Dunajom a pasmom Bałkanów. Na południc od Bałkanu stanowiska taj kultury znano są z okolic Plowdlwu. Datowana Jest aa UH - Ul wiek p.n.e. Z obrębu tej kultury znane Jest duke cmentarzysko w Zimnioea, na którym występowały płaakle pochówki ze szkieletami ułożonymi w pozycji silnio skurezo-

noj, wy posilonymi w naozynla. Znano są to* jamy ofiarno /?/ zswierm-jąoo dużą ilość oalych naozyń /m.ln. Plowdlw/. Typowa ooraalka to na-czynią szeroko otworowo, o zaokrąglonym bratać ou, aaopatroono w dwa ucha wystająca ponad krawędź, jednoucho kubki o ukośnie uformowanym wyławia oraz naczynia beozułkowate zaopatrzono w ucha na brzuśou. Hio-któro tylko z naczyń są zdobiono rytymi koloni lub rombami wspólśrod-kowyml. Kultura Zimniooa-Plowdiw wykazuje pewne nawiąaanla w ooramloo do kultur Yorbioioara i Noua oraz ooohy typowo bałkańskie.

d. Kultura Suolu do Sue

Kultura Suoiu de Sus /określana te* jako kultura Folsdszdos lub FslaÓszdos-Stanowo/ zajmowała obszar dorzecza górnej Cisy w północno-zachodniej części Rumunii, półnoono-wsohodnich Węgrzech oraz na Ukrainie ZakarpaokieJ. Centralny obszar rozwoju tej kultury to nizina Samo szu, doliny rzek Br, Lapuę 1 Zza. BI omen ty kultury Suoiu de Sus, zwłaszcza w dekoracji oeranlkl, spotyka sif te* nad górnym Sano szom i nawet nad górną Ha ruszą na terenie Siedmiogrodu, w grupie Derko sz-Demo oser, która rozwijała się w okolicach Dsbreczyns na Węgrzech, a nawet w obrębie kultury pllińeklej. Kulturę Suolu de Sue datuje* się w zasadzie na okree Brąz D. Wytworzyła się ona na podłożu kultury Otoman! i ma stanowić w pewnym sensie kontynuaoję tej kultury.

Ludność mieszkała w osodaoh o zwartej zabudowie, na tellach. Nie ma dowodów na to, że osiedla te były ufortyfikowane. Zmarłych palono 1 składano na cmentarzyskach w płaskich grobach popi sini co wy cdi. V inwentarzu ceramicznym występują głębokie misy, wazy, naczynia sltowata, dużo garnki, kubki i gliniane pieoyki przenośna. Bardzo charakterystyczna jost dekoracja ceramiki, głęboko ryta, niekiedy wyolnena, z zastosowaniem białej Inkrustaojl. Podstawowym motywem zdobniczym Jset spirala, zwłaszcza spiralne pasma na pogłębionym tls wyoiętym, koła, półkola, trójkąty, zygzaki, szerokie Żłobki. W dekoracji ceramiki można dopatrywać się tradycji zarówno kultury Otoman! /spirala, ornament krzywolinljny/, Jak te* kultury Wieteuberg /trójkąty, techniczna strona wykonania ornamentu/. Wyroby brązowe znano są głównie z# skarbów znaj do wany oh na obszarze występowania omawianej kultury. Są to brązowe ozokany, naramienniki z tarczkami spiralnymi.

Wyjątkowym stanów lakiem w obrębie kultury Suciu d# Sus Jest du*e omontarzysko w Lapui. położone głęboko w górach /Jud. Haramursę/, w górnym biegu rzeki Lapuy. Jest to cmentarzysko kurhanowe złożone z parudaieslęoiu kurhanów o średnicy od 20 do 100 n, a wysokich do 5 m. W kurhanach znajdują się groby ciało pa Ino, bespopielalcowe, wy-