43387 skanuj0126 (14)

Zarządzanie zapasami

riałów i podzespołów, podejmując produkcję i montaż na konkretne zlecenie. Oczywiście pomiędzy tymi skrajnymi przykładami można wskazać wiele przypadków „pośrednich" w których zapas ulokowany jest bliżej lub dalej od końcowych odbiorców.

Rotacja zapasu

W Zapasy - niezależnie od postaci i lokalizacji - różnią się między sobą tzw. rotacją, inaczej Szybkością obrotu. Pod koniec tego rozdziału omówimy wskaźniki służące pomiarowi rotacji. W tym miejscu wspomnimy jedynie, że utrzymywane w zapasie dobra mogą ratować [szybko, wolno lub mogą nie ratować wcale. Trudno wskazać uniwersalne kryterium pozwalające na jednoznaczne odróżnienie pozycji wolno ratujących od szybko ratujących. Także tutaj wiele zależy od branży i natury dóbr. Jednak w ramach określonej grupy towarów ■podział ten jest zazwyczaj oczywisty. Na przykład właściciel sklepu spożywczego zgodzi się, że jogurt należy do towarów szybko ratujących (sprzedaje się go po kilkadziesiąt opakowań dziennie), podczas gdy wykwintna butelka z oliwą z oliwek znajduje nabywców znacznie, znacznie rzadziej. Ten fakt ma swoje konsekwencje m.in. w prognozowaniu popytu. Prognozy sprzedaży, dla krótkich horyzontów czasu będą znacznie lepsze w przypadku jogurtu (oczywiście', gdy weźmie się pod uwagę wszystkie niezbędne czynniki, np. sezonowość, pogodę itp.) niż w przypadku drogich, rzadko kupowanych towarów.

Jak wspomnieliśmy obok szybko i wolno ratujących pozycji asortymentowych możemy spotkać także takie, które - w określonym przedziale czasu - w ogóle nie wykazują ruchu. Po prostu nikt ich nie pobiera na produkcję, nikt nie kupuje. Zazwyczaj nie uzupełnia też się ich zapasów. Po prostu leżę, zajmują miejsce i ... podnoszą koszty działalności przedsiębiorstwa. Są zatem niepotrzebne? Tu trzeba być ostrożnym w sądach. Jeśli to materiał służący produkcji zaniechanego już wyrobu, przeterminowany towar lub część zamienna do urządzenia, które już dawno poszło na złom, to rzeczywiście taki zapas nie wnosi żadnej wartości i trzeba się go jak najszybciej pozbyć. Może to jednak być towar trzymany dla strategicznego klienta lub część zamienna do kluczowego urządzenia. Wtedy - mimo okresowego braku pobrań - zapas taki może być usprawiedliwiony. Jego utrzymywanie (głównie w postaci zapasu zabezpieczającego) stanowi wartość, gwarantuje tzw. poziom obsługi klienta (także wewnętrznego), poprzez zagwarantowanie wydania danego dobra na żądanie, [bezpośrednio z zapasu.

I Widzimy zatem, że zapas może być składowany w łańcuchach logistycznych zarówno w postaci wyrobów gotowych (towarów), gotowych do sprzedaży, jak i części montażowych, wreszcie materiałów i surowców. Zwrócić należy jeszcze uwagę na tzw. zapasy w toku produkcji. Otóż po pobraniu materiałów z magazynu minie trochę czasu zanim zostaną one przekształcone w produkty, stanowiące zapas wyrobów gotowych. Nie będąc już surowcem, a jeszcze nie wyrobem, materiały (przechodząc przez kolejne fazy przetwórstwa) stanowią tę właśnie kategorię zapasu.

' Przedstawiona wyżej definicja zapasu, przykłady jego lokalizacji i postaci, wreszcie rozważania na temat szybkości obrotu nie pokazują do końca przyczyn, dla których zapasy są w ogóle utrzymywane. Byłoby przecież wspaniale, gdyby można było się bez nich obyć! Gdyby potrzebny materiał lub towar był dostępny bez ograniczeń w potrzebnej ilości, we właściwym miejscu i natychmiast. Nie trzeba by budować magazynów, zamrażać kapitału. Szczerze mówiąc, rzadkim przykładem tak dostępnego dobra jest... woda płynąca w kranach naszych domostw. Chcemy się umyć lub zaparzyć herbatę - odkręcamy kran i na-

131