43632 konspekt (0)

Konspekty wykładów

Jak określić filozofię nie tracąc nic z jej bogatego dziedzictwa? Wymyślenie nazwy „filozofia” przypisuje się Pitagorasowi. Pochodzi ona ze złożenia słów philein - kochać, miłować i sophia - mądrość. Oznacza zatem umiłowanie mądrości. Filozofowie greccy określali się tym mianem dla podkreślenia, że mądrość jest dostępna tylko bogom, a ludzie mogą ją tylko miłować i trochę się do niej przybliżyć. Początkowo filozofia obejmowała wszelką wiedzę, ale już w czasach Arystotelesa zakres wiedzy i specjalizacja były na tyle rozwinięte, że zaczął się proces wyodrębniania nauk szczegółowych. Filozofia pozostała przy najogólniejszych, najbardziej podstawowych problemach dotyczących świata, człowieka i poznania. Ogólność filozofii odnosi się do skali poruszanych problemów dających pogląd na świat; teorie i argumentacje osiągają najwyższy poziom szczegółowości i finezji.

Zainteresowania filozoficzne zmieniały się z biegiem czasu i do dzisiaj nie ustaliły się na tyle aby można było bezspornie określić jej przedmiot i problematykę. Filozofia zaczęła się od zagadnień kosmologicznych, następnie pojawiło się zainteresowanie człowiekiem i jego życiem, a już od IV w. pne. opracowywane były systemy, tj. spójne koncepcje obejmujące całokształt różnorodnych kwestii filozoficznych. Szybki rozrost dorobku filozoficznego spowodował potrzebę wyodrębnienia silnie wewnętrznie powiązanych kręgów zagadnień, tzw. działów filozofii. Współcześnie najczęściej wyróżnia się następujące działy:

a/ ontologię (metafizykę), czyli teorię bytu. Stawia ona min. zagadnienia natury bytu, przysługujących mu właściwości, jego struktury, ilości bytów oraz ich relacji do siebie, zmienności bytu, a także stosunku bytu do świadomości,

b/ epistemologię (gnoseologię), to jest teorię poznania analizującą pochodzenie poznania, sposoby zdobywania wiedzy, możliwości poznawcze, jak również zagadnienie prawdy. Współcześnie duże zainteresowanie wzbudza także kwestia pewności wiedzy naukowej oraz kwestia natury znaczenia,

c/ antropologię filozoficzną, czyli filozoficzną koncepcję człowieka. W jej ramach dąży się do odpowiedzi na pytanie: kim jest człowiek, jaka jest jego struktura, co jest istotą człowieczeństwa oraz czy człowiek ma naturę nie podlegającą zmianom? Stawiane są też zagadnienia miejsca człowieka w przyrodzie, stosunku jednostki do zbiorowości, szczęścia i sensu życia. Badane są również najdonioślejsze dla człowieka fakty, jak np. śmierć, cierpienie, odpowiedzialność, miłość itd.,

d/ filozofię społeczną, rozpatrującą min. problem natury zmian w życiu zbiorowym, funkcjonowanie społeczeństwa, kierunek sens i uwarunkowania procesów dziejowych, relacja między wytworami życia duchowego ludzi a materialnymi warunkami ich egzystencji,

e/ etykę, czyli teorię moralności. Zajmuje się ona postępowaniem człowieka z uwagi na realizację dobra i zła. W jej obrębie prowadzi się zarówno badania opisowe, jak też rozważa się normy i ideały etyczne,

fi estetykę, czyli teorię dotyczącą takich wartości jak piękno, wdzięk, urok, wzniosłość, komizm, brzydota itd. Analizowane są przedmioty będące nośnikami tych wartości, ich tworzenie, jak również odbiór, w którym dochodzi do przeżycia estetycznego,

g/ aksjologię, to jest wiedzę o wartościach. Zmierza ona do wyjaśnienia, czym są wartości, jak istnieją, w jakich warunkach są poznawane i realizowane, jakie są typy wartości i relacje zachodzące pomiędzy nimi, a w szczególności jaka jest hierarchia wartości.

1