43838 IMG81

Negatywnemu wpływowi dezintegracji życia rodzinnego poddają dę szczególnie chłopcy, co nie oznacza bynajmniej, ii wszyscy lub większość z nich zaczyna z czasem przejawiać trudności wychowawcze. W wyniku przeprowadzonych badań na ten temat można jedynie stwierdzić, że w przypadku takiej dezintegracji zwiększa się ryzyko występowania u dzieci i młodzieży zaburzeń zachowania. Ryzyko takie jest szczególnie duże w rodzinach skłóconych i awanturniczych, a zwłaszcza tam, gdzie konflikty i nieporozumienia nie ustępują także po rozwodzie. Stąd też nie tyle sam fakt rozwodu czy separacji, ile stała dysharmonia we współżyciu rodzinnym stanowi najbardziej niebezpieczny czynnik pojawiania się u dzieci i młodzieży cech nieprzystosowania społecznego. Przejawem owej dysharmonii są* przede wszystkim nie kończące się spory, trwające niekiedy latami, prowadzone zazwyczaj w sposób napastliwy i wręcz brutalny (por. Havers NL, 1981, s. 141 i n.).

Nieprawidłowe postawy rodziców. Niebagatelną przyczyną nieprzystosowania społecznego dzieci mogą być i często są postawy rodzicielskie, które są przejawem tego, co myślą o swym dziecku rodzice, jaki okazują mu stosunek emocjonalny i w jaki sposób z nim postępują. Tak więc mają one zwykle trójwymiarową strukturę, złożoną z komponentu intelektualnego, tj. wiedzy i przekonań o dziecku, komponentu emocjonalnego odnoszącego się do żywionych wobec dziecka uczuć (np. miłości, wrogości lub obojętności) i komponentu behawioralnego, czyli gotowości do ściśle określonego oddziaływania na dziecko. Zakłada się, iż najbardziej znaczący w przypadku postaw rodzi-dehfcich jest komponent emocjonalny, wyznaczający kierunek i charakter dwóch pozostałych. Rozumiane w ten sposób postawy rodzicielskie stanowią istotny czynnik w kształtowaniu osobowości dziecka, który — w zależności od dominacji rodzaju danej postawy — odgrywa rolę wysoce konstruktywną lub destruktywną z wychowawczego punktu widzenia.

Przyczyną nieprzystosowania społeoenego ą — rzecz Jasna — jodynie nieprawidłowe postawy rodzkłetdde, ta. wywierające itównfh wy wpływ na rozwój dziecka, W każdej se snanych typologii postaw rodrtrielakkii wymienia «ę zarówno pożądane, jąk i nwpojąśant wychowawca postawy rodziców wobec dzie-

4S