45602 Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 07 20093325 bmp

W. 1‘uarck Wtifp do itawti o Aojuimitouwiiu. Wirizawi 2009,

ISBN 978.8160501.14-6. C by WA.P 2008

Typografia mediów masowych ] 25

jest według zasady „odwróconej piramidy” Lzn. tak, że najważniejszą informację przynosi sam początek wypowiedzi zwany leadem, poprzedzony streszczającym ją nagłówkiem. Cechy gatunkowe wypowiedzi, rozpoznawane przez jej odbiorców sterują procesem jej recepcji. Zasadnicze znaczenie dla właściwego odbioru ma rozpoznanie, czy dana wypowiedź jest wypowiedzią dziennikarską czy niedziennikar-ską (a więc na przykład literacką, reklamową albo oficjalnym komunikatem), informacyjną czy publicystyczną, sprawozdaniem, felietonem czy reportażem. Zdolność rozpoznawania gatunków prasowych, określająca poziom świadomości gatunkowej, należy do zasobu kompetencji komunikacyjnej odbiorcy mediów.

Spośród niedziennikarskich gatunków wypowiedzi prasowych częściej pojawiają się w gazetach i czasopismach takie gatunki literackie i artystyczne, jak opowiadanie, powieść (jako powieść w odcinkach powstała do publikacji w mediach periodycznych), komiks, karykatura, satyra, anegdota, dowcip, żart, fraszka, sentencja, różne typy wierszy i takie gatunki prozy użytkowej, jak przemówienie, sprostowanie, listy od czytelników i słuchaczy, przeżywające dziś okres rozkwitu w postaci forów internetowych, ankieta prasowa, krzyżówka, rebus i inne rozrywki umysłowe, przepisy kulinarne oraz inne porady domowe, komunikaty urzędowe, listy gończe, repertuar kin i teatrów, program radia i telewizji, nekrologi, ogłoszenia, reklamy.

Wśród gatunków wypowiedzi prasowych występują też gatunki pośrednie, pograniczne, jak fotoreportaż jako wypowiedź z pogranicza wypowiedzi słownych i obrazowych; wiadomość skomentowana lub zbeletryzowana jako gatunek z pogranicza wypowiedzi informacyjnych i publicystycznych; wywiad prasowy i dyskusja redakcyjna jako gatunki z pogranicza wypowiedzi dziennikarskich i niedziennikarskich, a także niektóre z reportaży, będące wypowiedziami z pogranicza dziennikarstwa i literatury pięknej.

Wszelkie gatunki dziennikarskie są przynajmniej współkształtowane przez funkcje (cel) wytwarzanej wypowiedzi. Stąd, przyjmując trójdzielną klasyfikację funkcji mowy, przeciwstawia się gatunki informacyjne, odpowiadające funkcji przedstawieniowej, czyli referencjalnej, gatunkom publicystycznym, odpowiadającym bądź to głównie funkcji impresywnej (jak na przykład komentarz, artykuł wstępny), bądź też funkcji ekspresywnej (jak na przykład reportaż, felieton). Zgodnie z tą koncepcją wszystkie wypowiedzi dziennikarskie pod względem cech gatunkowych mieszczą się w polu trójkąta, którego wierzchołki odpowiadają trzem funkcjom mowy: najbliżej wierzchołka funkcji referencjalnej przypada miejsce prostej, czystej wiadomości prasowej; wierzchołek funkcji impresywnej reprezentuje rn.in. komentarz, a wierzchołek funkcji ekspresywnej - reportaż literacki (Pisarek 2002: 112-117).