48832 img367

Czasownik

Forma czasownika 6biTb może wystąpić w pytaniu wraz z partykułą nu, na początku zdania:

Edb (nu) y Teóń KHńra?    Czy masz książkę?

Ebinn (nu) y Teóń khmth?    Czy miałaś książki?

Możemy też postawić pytanie bez partykuły nu:

y Teóń ecTb (óbinn) khmtm?    Czy masz (miałaś) książki?

•    W przeczeniu formę czasownika w czasie teraźniejszym zastępujemy partykułą HeT (He + ecTb), w czasie przeszłym używamy 3. osoby liczby pojedynczej rodzaju nijakiego, z akcentem na poprzedzającą partykułę przeczącą. W czasie przyszłym czasownik ecTb stawiamy w formie 3. osoby liczby pojedynczej;

dopełnienie przyjmuje formę dopełniacza, w liczbie pojedynczej lub mnogiej:

y MeHń HeT KapaHflama    nie mam ołówka

y MeHń He 6bino KapaHflama    nie miałam ołówka (ołówków)

(KapaHflameM)

y MeHń He 6y«eT KapaHflama    nie będę miała ołówka (ołówków)

(KapaHflaweń)

•    Przykłady pytań z przeczeniem (z partykułą nu):

HeT (nu) y Te6ń KapaHflama?    Czy nie masz ołówka?

He 6bino (nu) y Te6ń KapaHflameń?    Czy nie miałeś ołówków?

He óyaeT (nu) y Teóń flÓHer?    Czy nie będziesz miał pieniędzy?

Możemy też postawić pytanie bez partykuły m. Szyk wyrazów w zdaniu nie ulega wówczas zmianie, a sens pytania nadajemy za pomocą odpowiedniej intonacji:

y Teóń HeT (hś óbino, He ÓyaeT)    Nie masz (miałeś, będziesz miał) ołówka?

KapaHflama?

9.12.18 Czasowniki występujące w dwóch formach

Czasowniki wyrażające ruch mają w aspekcie niedokonanym dwie formy. Jedna forma wyraża ruch konkretny, jednorazowy, „aktualny” w określonym kierunku, do danego celu (forma określona); druga forma wyraża ruch wielorazowy, w wielu kierunkach, ale wyraża także zdolność wykonywania danego ruchu

jako takiego (forma nieokreślona). Poniżej podano właściwe pary czasowników określone - nieokreślone:

6e>KaTb	- 6eraTb	(biegnąć - biegać)
6pec™	- ÓpOflMTb	(błąkać się, włóczyć się)
Be3Tk1	- B03MTb	(wieźć - wozić)
BeCTM	- BOAMTb	(prowadzić - prowadzać)
maTb	- TOHflTb	(pędzić - pędzać, ganiać)
exaTb	- Ś3AMTb	(jechać - jeździć)
MATM	- XOAMTb	(iść - chodzić)
KaTklTb	- KaTŚTb	(turlać, toczyć)
ne3Tb	- fia3HTb	(wleźć, wspiąć się - łazić, włazić, wspinać się)
neieib	- neiaTb	(lecieć - latać)

Czasownik

HeCTkl - HOCMTb nnbiTb - nnaBaTb non3TH - nón3aTb

Przykłady:

Oh MfleT flOMÓH.

Oh xófl,m no KÓMHaie.

fl KŚDKflbiH neHb xo>Ky b 6n6nMOTÓKy.

riTHLibi nera kit. 3mśm non3ŚioT. ÓceHbio nepeneTHbie nTMLtbi neTHT Ha ior.

nepeneTHbie nTMUbi tówibiń roa neTŚiOT Ha ior.

(nieść - nosić)

(pfynąć - pływać)

(pełznąć - pełzać)

On idzie do domu.

On chodzi po pokoju.

Chodzę każdego dnia do biblioteki (i z powrotem).

Ptaki latają, węże pełzają.

Jesienią wędrowne ptaki lecą na południe.

Wędrowne ptaki latają każdego roku na południe (i z powrotem; regularność czynności).