48934 wołoszyn7

sób na ten urząd zostanie wybrany ktoś inny. [...]

(Prawa, ks. VII. s. 301 -303)

Aleńczyk. (...) Co się tyczy dalszych spraw, to była już mowa o budynkach szkolnych. w których odbywać się będą ćwiczenia gimnastyczne i nauczanie innych przedmiotów; wznosić się one będą w trzech kierunkach pośrodku miasta i na zewnątrz dokoła miasta również w trzech kierunkach rozciągać się będą place do konnej jazdy oraz rozlegle tereny, gdzie by młodzież uczyła się strzelania z luku i miotania dale-konośnych pocisków i zaprawiała w tych umiejętnościach. Być może, że nie zostało wtedy wszystko dostatecznie wyłożone, i dlatego omówimy to jeszcze teraz ustalając to prawnie. W budynkach tych otrzymają mieszkania sprowadzeni z obcych krajów płatni nauczyciele poszczególnych przedmiotów nauczania, którzy uczyć będą uczęszczającą do szkół młodzież wszystkiego, co ma związek z wojną i ze sztuką muzyczną. I nie będzie tak, żeby od woli ojca zależało, czy syn ma uczęszczać do szkoły, czy też wyrzec się wykształcenia, ale każdy, kto żyw, jak się to mówi, będzie objęty w miarę możności przymusem szkolnym, bo wszyscy są przecież o wiele bardziej dziećmi państwa niż dziećmi swoich rodziców. | (To wszystko też, co dla chłopców zarządzi moje prawo,^zarządzi i dla dziewcząt i nakaże ćwiczyć je w tych samych u-micjętnościach. I mogę to zdanie wypowiedzieć bez żadnej obawy, że konna jazda i gimnastyka miałaby się nadawać dla mężczyzn, a nie nadaw^rać dla kobiet. Wierzę bowiem opowieściom z dawnych czasów, które słyszałem, a i teraz także wiem, że w okolicach Pontu¹⁴ żyje niezliczone mnóstwo, można powiedzieć, kobiet, zwanych Sauroma-tydami, które mają nakazane ćwiczyć się na równi z mężczyznami, nie tylko w konnej jeździe, ale także w strzelaniu z luku i władaniu inną bronią, i że istotnie na równi z nimi uprawiają te umiejętności. I miałbym tu jeszcze taki argument: jeżeli ta rzecz jest możliwa, to jest największą głupotą, powiadam, to, co się dzieje w naszych krajach, że tych samych zajęć z całą energią i z tym samym zapałem nie uprawiają kobiety razem z mężczyznami. W ten sposób bowiem państwo do połowy niemal zmniejsza i kurczy swe siły, choć może zwiększyć je w dwójnasób przy tych samych kosztach i trudach. I dziwne by było doprawdy, żeby prawodawca dopuścił się takiego błędu. (...)

3-

cł/    łOcOt' *    -

ch    _f '***'

-jffo    i »^J.

14. Pont - kraina w pln.-wsch. części Azji Mniejszej (obecnie tereny Turcji) u wybrzeży Morza Czarnego (przyp red ).

POGLĄDY PEDAGOGICZNE ARYSTOTELESA

Polityka

Arystoteles 59

: System filozoficzny Arystotelesa ze Stagiry (384-322 p n.e.) zawarty w jego licznych pismach i u-powszcchniany przez uczniów i nauczycieli Liceum (gr. Lykeion, lac. Lyceum - od świątyni Apoliina Li-kejosa, tzn. Świetlistego), zwanych perypatetykami (gr. peripataj - krużganek, promenada, Arystoteles i jego następcy prowadzili dysputy naukowe spacerując), wywarł ogromny wpływ na naukę europejską. Pisma Stagiryty studiowano i opatrywano bogatymi komentarzami jut w starożytności, zaś od XII wieku, gdy większość jego dziel była dostępna w tłumaczeniach łacińskich, arystotelizm - m in. dzięki św. Tomaszowi ■    ozoOą katolicką; stal się

też podst I    się opozycja wobec

filozofii    i oryginałów jego pism,

z drugiej    i nowożytna.

Zaga    imy fragmenty Ksiąg VII

i VPI we    [pisy Ludwik Piotrowicz

(tlumacz^H    bowski.

Psyci    lachejska, z której przy-

tnczamy i    es Etyka nikomachejska.

Przełożył    2.

Źródło:

5.    [.^^anstw^es^owcza^notliwe, jeśli wszyscy obywatele uczestniczący w jego zarządzie są cnotliwi, według mnie zaś wszyscy obywatele w zarządzie państwa uczestniczą. Wobec tego należy rozważyć, w jaki sposób człowiek staje się cnotliwym.

Bo jeśli nawet ogól obywateli może być cnotliwy, mimo że nie jest nim każdy poszczególny obywatel, to lepiej, przecież, jeżeli ci ostatni są wszyscy cnotliwymi, bo w takim razie cnotliwy jest oczywiście i ogół.

6.    Na to, by obywatele stawali się dobrymi i cnotliwymi, wpływają trzy czyn-, niki; są nimi: natura, przyzwyczajenie, rozum..Przede wszystkim bowiem trzeba się urodzić człowiekiem, a nie jakąś inną istotą żyjącą, z odpowiednimi właściwościami ciała i duszy. Co do pewnych cech i urodzenie niczego nie przesądza, bo przyzwyczajenie powoduje ich zmianę. Są mianowicie pewne właściwości przyrodzone, które praez przyzwyczajenie ulegają zmianie tak w jedną, jak i w drugą stronę: na gorsze | na lepsze.