50060 IMGF46 (2)

54

Wniosek dla zwolenników racjonalnego porządkowania moralności (może i pedagogiki) brzmi druzgocąco:

»Zracjonalizować« moralność można tylko kosztem jej samozaprzecze-nia i samozatarcia .

Podobne poglądy znajdujemy u innych myślicieli. Między innymi J. Krishnamurti, z którego dorobku korzysta wielu postmodemistów nie przyznając się do tego, jest przeciwnikiem wąskiego racjonalizmu, myślenia tylko logicznego. Wręcz szokujące dla racjonalistów i zwolenników logiki w wychowaniu może wydać się twierdzenie tego myśliciela, że „myśląc tylko logicznie stajemy się bezmyślnymi istotami, ponieważ dostosowujemy się do schematu, powtarzamy frazesy a nasze myśli biegną utartymi koleinami. Nie możemy pojmować istnienia abstrakcyjnie czy teoretycznie. Zrozumieć życie to zrozumieć siebie, jest to początek i kres wychowania”⁸⁷.

To, co dla Z. Baumana „niewytłumaczalne” w świetle rozumu, jest wytłumaczalne w świetle wiary, w świetle słów, „które nie przeminą”. Te słowa mówią, że dawanie jest większą radością niż branie. Czynności edukacyjne podejmowane racjonalnie, wyłącznie w świetle rozumu, są martwe. Są to uczynki spełnione — jak twierdzi św. Tomasz z Akwinu bez miłości chociaż „dobre same w sobie”. Uczynkom martwym brak też łaski Bożej, owego „pierwiastka życiodajnego”⁸⁸, tak niezbędnego dla chrześcijan „upodobnienia się do Chrystusa”⁸⁹, który tylko dawał a nie brał. Poza tym prawdopodobnie — twierdzi wielu filozofów, uczonych i wyznawców wielu religii — człowiek jest z natury dobry i religijny.

Omawianą tu asymetrię między Ja a ty, którą tak wnikliwie analizują w swoich dziełach m.in. Levinas⁹⁰ i Tischner⁹¹, wyjaśnia w pełni teoria nieśmiertelności genetycznej wybitnego polskiego filozofia i

⁸⁶    Tamie, s. 338.

⁸⁷    J. Krishnamurti, Wychowanie a sens życia. Warszawa 1989, s. 4.

Por. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna. Pokuta, Londyn 1996, s. 95

i nast.

⁸⁹ Por. w tej sprawie trafne uwagi M. Nowaka, [w:] Podstawy pedagogiki otwartej. Lublin 2000.

¹ K. Levinas, Etyka i nieskończony. Kraków 1991.

⁹¹ J. Tischner. Jak żyć. Wrocław 1997.