50623 skanuj0004 (159)

■ Izabella Horbulewicz-Mokrzycka

Trening poczucia rzeczywistości (TR)

Pacjenci z otępieniem często zamykają się w sobie, załamują się ich związki z innymi, tracą zainteresowanie oraz wykazują brak koncentracji, nawet na sprawach bardzo prostych. W takich razach ich możliwości umysłowe nie są w ogóle wykorzystywane. TR powoduje, że proces ten zostaje w pewnym sensie zahamowany dwoma sposobami:

1.    Pacjent poprzez ciągłe powtarzanie stymuluje orientację.

2.    Pacjent z izolacji wychodzi do grupy, w której zaczyna wykorzystywać swe możliwości i w ten sposób może kompensować organiczne uszkodzenia.

Przede wszystkim pomaga się pacjentowi, kiedy są jeszcze nie naruszone zasadnicze funkcje mózgu. Na tym etapie podstawowe informacje, takie jak nazwisko, data, pora posiłków, powinny być powtarzane, do czasu aż pacjent nie zapamięta* ich poprawnie.

Trening realności może zostać podzielony na dwie części. Na poziomie podstawowym prowadzący zajęcia pracuje tylko z 3-4 pacjentami w grupie, na poziomie dla zaawansowanych natomiast osób w grupie może być 6-8, a zdarza się czasami więcej. Kierownik kursu powinien dać każdemu pacjentowi aktualne osobiste informacje, takie jak nazwisko, imię, data, nazwa miejscowości, w-której się pacjent znajduje. Informacje te pacjent powtarza tak długo, aż będzie je poprawnie pamiętał. W następnej kolejności zostają podawane inne informacje, takie jak wiek, miejsce zamieszkania, zawód. Proces uczenia się może u różnych osób przebiegać z różną szybkością, zależy to bowiem między innymi od stopnia uszkodzenia mózgu, możliwości skupienia uwagi oraz poziomu wykształcenia; niektórzy pacjenci legitymują się wykształceniem wyższym, inni zaś nie mają go wcale.

Materiał w treningu rzeczywistości może być przedstawiony za pomocą barwnych, błyszczących obrazów, osobistego notatnika, zegara z dużą tarczą, pocztówek, gier słownych, drewnianych klocków lub też książek z obrazkami dla dorosłych, np. reprodukcje obrazów itp.; powinna być także tablica, na której można by umieścić informacje dotyczące roku, miesiąca, dnia tygodnia czy też pogody lub menu następnego posiłku. Tablica ta może być pomocna w nauce powtarzania chorym leżącym w łóżku.

Nie należy korzystać z książek przeznaczonych dla dzieci.

Wielu starszych ludzi ma kłopoty ze słyszeniem i widzeniem i dlatego powinni korzystać z książek wydrukowanych dużymi literami i należy zwracać się do nich dokładnie i powoli, aby wszystko zrozumieli. Osoba stale przebywająca z pacjentem powinna korygować jego wypowiedzi.

Należy podtrzymywać zainteresowania pacjenta oraz zachęcać go do oglądania w telewizji aktualnych wydarzeń.

Pacjent, który utracił kontakt z rzeczywistością, czuje się prawdopodobnie niepewny i zagubiony. Jego poczucie własnej wątłości jest znacznie nadszarpnięte. Należy unikać w tym czasie sytuacji frustrujących, w których wymaga się czegoś, czego pacjent nie może wykonać. Przyjemna atmosfera może być bardzo pomocna w pokonywaniu trudności w nauce.

Odwiedziny w domu pacjenta

Odwiedziny w mieszkaniu pacjenta powinny odbyć się zaraz po jego przyjęciu do szpitala. Osoba prowadząca lub pracownik socjalny towarzyszą pacjentowi w wizycie. W przypadku pacjentów dementy wnych odwiedziny mają znaczenie diagnostyczne. Dowiadujemy się, jak pacjent zachowuje się w domu, co uzupełnia nasze informacje o jego zachowaniu się w oddziale, a także poznajemy członków rodziny oraz ich podejście do choroby.

Wspólne odwiedziny w domu są podstawą do rozmów o dalszej opiece. Można podjąć trafniejszą decyzję o ewentualnej przeprowadzce do Domu Pogodnej Jesieni, jeżeli pacjent nie radzi sobie z prowadzeniem domu.

Pozafarmakologiczne metody terapeutyczne w chorobie Alzheimera ■

Przepustka próbna

Przepustka trwa kilka godzin, cały dzień lub też noc; zwykle w czasie weekendu, kiedy w klinice nie ma zbyt wielu zorganizowanych zajęć lub też w takie dni, kiedy można pacjentowi zorganizować pomoc w domu. Są oni w tym czasie sami lub spotykają się z krewnymi, przyjaciółmi czy znajomymi. Po powrocie do kliniki jest konieczna rozmowa, na temat samopoczucia chorego podczas przepustki i podjętych przez niego działań.

Czynnikiem leczącym jest nawiązanie do wszystkich przedchorobowych umiejętności pacjenta.

W planowaniu przepustki próbnej należy zwrócić uwagę, aby pacjent nie miał w domu sytuacji zupełnie odmiennej od jego dnia codziennego, np. nietypowej wizyty wszystkich krewnych. Pacjent w takim wypadku byłby skonfrontowany nie ze swoją codzienną samotnością, ale z obciążeniem przyjęcia wielu odwiedzających, choć z drugiej strony mógłby się też cieszyć obecnością gości. Próbna przepustka umożliwia najtrafniej podjąć decyzję o ewentualnym wypisie pacjenta ze szpitala. W oddziale dziennym każdy pacjent ma notes, w którym rodzina opisuje codzienne zachowania pacjenta - po pobycie w oddziale oraz podczas przepustek.

Walidacja

Metoda walidacji oznacza uznanie uczuć chorego, przekazanie mu informacji, że jego uczucia są prawdziwe. Odrzucenie uczuć powoduje u innych niepewność. W metodzie walidacji jest potrzebna zdolność do wczuwania się, konieczna dla przeniknięcia w świat przeżyć osób w wieku podeszłym, zdezorientowanych. Wczucie się buduje zaufanie. Zaufanie staje się źródłem pewności, pewność - siły, siła odbudowuje wiarę w siebie, wiara w siebie zmniejsza stres.

Znany psycholog, Erik Erikson. stworzył teorię o etapach rozwoju i zadaniach życiowych, która bazuje na naszych zmianach biologicznych, mentalnych i społecznych zdolności i popędów {8], Wyszedł z założenia, że te zadania zmieniają się wraz z wiekiem. To, czy je rozwiążemy, czy nie. zależy od tego, jak poradziliśmy sobie z rozwiązaniem zadań we wcześniejszych etapach życia. Od urodzenia aż do śmierci staramy się rozwiązaywać nasze zadania.

Fizyczne starzenie się oznacza stopniową utratę koniecznej do życia tkanki ciała. Życie człowieka może trwać nawet 120 lat. Osoby trzymające się ról z młodości nie akceptują fizjologicznych oznak starzenia się. Zaprzeczanie zaczyna się w wieku średnim, kiedy pojawiają się pierwsze zmarszczki, skóra traci jędmość, włosy stają się coraz cieńsze, jazda samochodem w nocy staje się coraz trudniejsza; niektórzy zapadają na raka płuc, inni zaczynają mieć kłopoty z prostatą, kataraktą, chorują na zawał serca, albo cierpią na inne schorzenia kardiologiczne. Odkłada się tkanka tłuszczowa, mózg i serce pracują gorzej. Ludzie bez odpowiedniego repertuaru zachowań, stawiających czoło tym stratom, nie umieją dalej żyć. Zaprzeczanie tym małym fizycznym śmierciom w wieku średnim i starczym prowadzi często w bardzo podeszłej starości do ostatecznej ucieczki w świat wewnętrzny. W rzeczywistości fizyczny upadek umożliwia ludziom w bardzo podeszłym wieku, którzy nie uporali się z zadaniami życiowymi, spełnić ich ostatnie zadanie: przywołać przeszłość, aby ją zmienić.

Świat zewnętrzny zaciera się. To, co się zdarza na zewnątrz, nie ma już znaczenia. Nie ma już nikogo, kto by się troszczył o starszego człowieka, nikogo, kogo się kocha; nie ma nic do zrobienia. Fizyczne uszkodzenia oczu, uszu, reflcksywnej świadomości i zdolności