53270 img023 (54)

210

)

Percepcja i waloryzacja przestrzeni mtu^ia .

zamieszkującymi. Skala przestrzeni i zbiorowości wpływa jedynie na odsetek ^-osóF3ćklarujących identyfikację (lub jej brak).

W każdym z badanych miast najwięcej osób czuje się związanych z domem (jako przestrzenią i mieszkańcami, czyli rodziną), ale trzeba odnotować sporą grupę respondentów (około 10%), którzy nic identyfikują się ani z domem ani z jego mieszkańcami. Być wynika to z tego, żc respondentami byli w większości ludzie młodzi w typowym wieku buntu przeciwko normom rodzinnym. W świetle niniejszych badań pogłębiona analiza tego problemu nic była jednak możliwa.

Niejasne i wymagające dalszych badań są związki z mieszkańcami dzielnicy i miasta. W Będzinie i Żywcu nieznacznie więcej osób deklaruje związki z mieszkańcami dzielnicy, z kolei w Mikołowie i Cieszynie zachodzi zależność odwrotna. Być może wytłumaczeniem tciio faktu jest istnienie w Będzinie i_Żywcu wyraźnych podziałów miasta na dzielnice a także wyraźnych w 'znaczeniu Lvnchowskim krawędziach stanowiących granice poszczególnych dzielnic tych miast. Ten fakt zapewne powoduje silniejsze związki z wyraźnie wyróżnioną dzielnicą i jej mieszkańcami niż całym miastem. W Cieszynie 'rMtkgłowic te podziały nie są już tak wyraźne i stad, jak można przypuszczać, mniejsza identyfikacją z przestrzenią i mieszkańcem i dzielnicy niż miasta.

Nic można też jednoznacznie stwicrdzić-Ize wybadanych miastach istnieje strefa pusta, która w znaczcajiuGmcmnana oznacza „brak jednostkowej i zbio-rowej identyfikacji z przestrzenia wielkich zcsoołó^ineszkTnTtmvydh~przy jednoczesnym hipcrtroficziiYntzoacmowaniu człowieka na przestrzeń własnego mieszkania.’*¹³, gdyż-odsctc-k-osóbadcflLyiiJcuiacych sic zarówno z przestrzenia,, jak i społecznością własnej dzielnicy jest stosunkowo wysoki. W świetle wczc-śnicjszych danych (zwłaszcza dotyczących przestrzeni znaczących) można jednak mówić, że nowe osiedla w badanych miastach są strefami symbolicznej pustki - nie ma w nich właściwie żadnvch.istonrvcli.dla.respondcntów przestrzeni X znaczących. Nie przeszkadza to jednak w identyfikowaniu się z mieszkańcami 5

i przestrzenią tych osiedli. Trzeba jednak pamiętać, że osiedla wielkopłytowe w badanych miastach są dużo mniejsze niż w dużych miastach.

Ciekawie prezentują się także dane dotyczące związków z powiatem i jego mieszkańcami. W Mikołowie i Cieszynie związek z przestrzenią i mieszkańcami tych nowych jednostek aTl n i i n i s l ra c yj n yc Ind ckla ruj c~poha cl połowa badanych. Z kolei jedynie niewiele ponad 20% będzinian deklaruje jakiekolwiek związki z powiatem, którego stolicą jest Będzin. W Żywcu natomiast deklaracje związków z przestrzenią powiatu deklaruje ponad 50% respondentów, a z mieszkańcami niewiele ponad 40%. Wydaje się, żc stosunkowo wysoka liczba respondentów

¹¹¹ Marc!; S. Szczepański, Miasto socjalistyczne..., dz. cyt. s. 43.

Krzysz/of Bierssiaczonei

czulących z w i ą zcń z powiatami jest w tych miastach, dla których powiat [cst równoznaczny z regionem rozumianym w sposób historvczno-knltnrnwv ido szyn, Żywiec) lub Sianowi o dowartościowaniu miasta (Mikołówj. Powiał będziński nic spełnia żadnej z tych dwóch ról.

Interesująco przedstawia się także deklaracja związków z przestrzenią i mieszkańcami województwa ślaskietto. Tu od razu można powiedzieć, żc silna więź /województwem mają mieszkańcy Cieszyna i Mikcdoura. riwirc ziem historycznie śląskich. Choć ewenementem są tu respondenci mikotowscy, którzy prawic w S0% deklarują więź z przestrzenią województwa śląskiego. W Cieszynie ten odsetek jest nieco niższy.

Mikolowskie przywiązanie do Śląska znajduje potwierdzenie badaniach z 2001 roku gdzie zdecydowana większość respondentów zgodziła się ze stwierdzeniem, żc „Mikołów jest typowo śląskim miastem.” (patrz wykres S) Można się zastanawiać, jakie są wyznaczniki typowo śląskiego miasta. Patrząc na Mikołów można przypuszczać, że po pierwsze jest to duża liczba ludności śląskiej (50% mikołowian posiada śląskie, a często mikołowskie korzenie⁴¹⁴), częste posługiwanie się gwarą, ale także pewne elementy przestrzeni, jak choćby budownictwo z czerwonej cegły, którego sporo jest w Mikołowie. To są oczywiście jedynie przypuszczenia, a sam problem stereotypu śląskiego (ale też małopolskiego, czy europejskiego) miasta wydaje się być wart zbadania.

Wykres S. Zgodo ze stwierdzeniem: „Mikołówjest typowym śląskim miastem" (n-591)

Zgoda ze stwierdzeniem: "Mikołów jest typowym śląskim miastem"

5%    7% 1%

29%

■    brak odpowiedzi    ■ całkowicie się zgadzam

12 zgadzam się    ■ nie zgadzam się

■    całkowicie się nie zgadzam □ trudno powiedzieć

Źródło: Tomasz Nawrocki, Krzysztof Bicrwiaczonck „W cieniu Wojaczka. Mikołów-.trenów hci"

^IM Dane uzyskane w badaniach te cieniu Wujaczku. Mikołów genius hci