53465 skanuj0009 (337)

2.2. Wpływ rozwoju ludzkiej cywilizacji na przyrodę

33

Ramka 2.1. Synantropizacja

(wg Stidnik- Wójcikowskiej i Koźniewskiej 1988)

Synantropizaqa (od greckiego syn - z, razem i anthropo - człowiek) to kierunkowy proces przemian I świata organizmów żywych pod wpływem działalności człowieka. Pojęcie to stosowane jest najczęściej I w odniesieniu do szaty roślinnej (flory i zbiorowisk .roślinnych), rzadziej świata zwierząt i grzybów.

Gatunki synantropijne to gatunki towarzyszące człowiekowi, rodzime (apofity) lub obce (antropofity), K występujące przede wszystkim na siedliskach ukształtowanych przez człowieka lub istotnie przez niego | zmienionych. Gatunki synantropijne obcego pochodzenia wkraczają także do zbiorowisk półnaturalnych I i naturalnych (tj. takich, które zachowały swój pierwotny skład florystyczny mimo wpływu gospodarki I człowieka), gdzie mogą się trwale zadomowić Przejawy synantropizacji flory to m.in.:

■    wzrost stopnia jej heterogeniczności (zróżnicowania);

■    spadek lub wzrost liczby gatunków roślin;

■    wzrost liczby gatunków hemerofilnych, tj. rozprzestrzeniających się w wyniku działalności człowieka; I

■    ustępowanie gatunków hemerofobnych, tj. charakteryzujących się wąską tolerancją na antropogeniczne I zmiany środowiska.

Przejawy synantropizacji roślinności to m.in.;

■    wzrost lokalnego zróżnicowania zbiorowisk roślinnych;

■    rozprzestrzenianie się naturalnych zbiorowisk hemerofilnych, np. muraw napiaskowych, które rozwijają I się na siedliskach zmienionych przez człowieka;

■    ustępowanie zbiorowisk hemerofobnych wskutek zaniku pierwotnej kombinacji gatunków;

■    wnikanie i rozprzestrzenianie się gatunków obcego pochodzenia w zbiorowiskach naturalnych.

Przejawy synantropizacji krajobrazu roślinnego to m.in.:

■    utrata swoistych, pierwotnych cech regionalnych, uwarunkowanych głównie historią flory i klimatem; I

■    powstanie i dominacja zbiorowisk (ekosystemów) zastępczych, powstałych pod wpływem działalności I człowieka na miejscu zbiorowisk naturalnych, np. łąkowych w miejscu leśnych;

■    zamiana formacji leśnych na nieleśne;

■    wzrost mozaikowatości szaty roślinnej.

eksploatacji złóż potasowych oraz produkcji siarczanu amonowego i saletry wapniowej . Zastosowanie nawozów mineralnych było wprawdzie przełomem w działaniach Początki zmierzających do zintensyfikowania produkcji rolnej, równocześnie jednak ozna- chemizacji czało wprowadzenie do środowiska nowego czynnika zmieniającego właściwości chemiczne wód i gleb, czego negatywne skutki ujawniły się już na początku kolejnego stulecia.

Wynalazki XIX wieku, zwłaszcza silników elektrycznych (1837), metod rafinacji ropy naftowej (1852), żarówki (1879), silników spalinowych (1895) i telefonu (1895—1897), zrewolucjonizowały przemysł, transport, budownictwo dróg i mostów, a także łączność. Cywilizacyjno-techniczny postęp i tykająca bomba demograficzna były jednak zwiastunem nienotowanego wcześniej tempa zniszczeń przyrody, zauważalnych już na początku następnego wieku.