55416 skanuj0048

Mapa analizowanych zagadnień

X. Nowoczesna kultura edukacji dorosłych a metody nauczania i uczenia się

Wyznacznikami nowoczesnej kultury nauczania i uczenia się są następujące zjawiska:

•    dążenie dorosłych do podejmowania własnej aktywności w procesie uczenia się,

•    zmiana roli nauczyciela w kierunku udzielania pomocy w organizowaniu samodzielnej edukacji,

•    nacisk na dynamiczne związki zachodzące między poszczególnymi rodzajami wiedzy (np. biograficzną i zawodową), co nadaje procesom uczenia się nowy, bardziej otwarty, twórczy i indywidualny charakter, *

•    wzrost znaczenia makrodydaktycznych uwarunkowań procesu uczenia się (pomieszczenia, środki dydaktyczne, sytuacja, interakcje),

•    dążenie do poszerzenia wiedzy na temat własnych możliwości i barier uczenia się,

•    zadowolenie jako kryterium oceny jakości edukacji¹.

Nowoczesna kultura nauczania i uczenia się zsuwa na plan dalszy, ale nie usuwa nauczyciela, za to wyznacza mu nowe zadania - udzielanie pomocy uczestnikom procesu dydaktycznego w uczeniu się. Profesjonalizm andragoga oznacza w tym kontekście m.in. znajomość metod wspierania samodzielnej edukacji dorosłych, a także umiejętność organizowania procesu samodzielnej edukacji uczniów. W ujęciu Ch. Hof zadania andragoga w procesie kształcenia akcentującym samodzielność uczniów polegają na:

•    stwarzaniu okazji do uczenia się^-, wybór i udostępnianie odpowiednich treści oraz zadań, układanie treści w sekwencje, wybór strategii instruowania, czyli wybór form i metod uczenia się;

•    kierowaniu procesami uczenia się: motywowanie uczestników, wspieranie ich indywidualnych procesów uczenia się, ewaluacja kolejnych etapów uczenia się;

•    strukturyzowaniu sytuacji nauczania-uczenia się: określenie celów kształcenia; przyjęcie przez nauczyciela określonej roli, np. prezentera, moderatora, wzorca, informatora, eksperta,

•    budowaniu efektywnych związków między różnymi zadaniami andragoga (planowanie, nauczanie, doradzanie) w różnych sytuacji dydaktycznych².

Nowoczesna kultura nauczania — uczenia się dorosłych korzysta z różnych rodzajów uczenia się, które prezentuje poniższa tabela.

Tabela 10: Rodzaje uczenia się

1	Impuls		Zachęcenie do dalszego myślenia i konfrontacji
2	Przekaz wiedzy	=>	Systematyczny przekaz i przyswajanie informacji
3	Trening	=>	Wyuczenie i wyćwiczenie sprawności
4	Wymiana doświadczeń	S*	Analiza doświadczeń jednostki i grupy
5	Egzystencjalne uczenie się	=>	Opracowanie tematów o dużym znaczeniu dla wszystkich
6	Specjalistyczne uczenie się	=>	Intensywne zajmowanie się tematem, poprzedzone długim przygotowaniem
7	Sytuacyjne uczenie się	=>	Opracowanie problematycznych sytuacji dnia codziennego
8	Krytyczne zdystansowanie		Problematyzowanie powstałych wątpliwości
9	Środowiskowe oddziaływanie	=>	Wypracowanie rezultatów uczenia się oddziałujących na opinię publiczną
10	Praktyczne uczenie się	=>	Uczenie się dla celów zawodowych, społecznych
11	Poszukiwanie sensów	=>	Wyjaśnianie egzystencjalnie ważnych zagadnień
12	Uczenie przez doświadczenie przekraczające granice	=>	Przekraczanie dotychczasowych horyzontów rozumowania przez bezpośrednie działanie i zdobycie nowych doświadczeń

Źródło: O. Schaffter, Veranstaltungsvorbereitung in der Erwachsenenbildung, Bad Heilbrunn 1984.

2. Metody podające, interaktywne i aktywizujące

Nowoczesna kultura nauczania i uczenia się wymaga metod kształcenia wspierających samodzielność i autonomię uczestników procesu dydaktycznego.

121

1

H. Solarczyk, Nowoczesne formy samodzielnej edukacji dorosłych, w: Toruńskie Studia Dydaktyczne, 1.18, Toruń 2002.

2

Ch. Hof, Werden ptidagogische Profis UbetflUssig?, w: Grundlagen der Weiterbildung (GdWZ), 2001, 5, s. 219-221.