10870 skanuj0024

Część czwarta    Andragogika jako nauka o edukacji dorosłych 427

salnych instrumentów poznania naukowego, prawomocnych na mocy swojej własnej wewnętrznej racjonalności. Jeżeli jednak - jak przyjąłem to w tym opracowaniu - są one jedynie wykładnią uzasadniającego je kontekstu ontolo-gicznego i epistemologicznego, to postulat łączenia w jednym badaniu podejścia ilościowego i jakościowego jest nierealizowalny. Jest rzeczą oczywistą, że żaden badacz nie może traktować badanej rzeczywistości społecznej jako jednocześnie obiektywnej i intersubiektywnej, dążyć do wiedzy instrumentalnej i zarazem emancypacyjnej, przyjmować postawę aksjologicznej neutralności oraz angażować się w realizację wartości itd. Dlatego konieczność wyboru między badaniami ilościowymi i jakościowymi wydaje się nieuchronna. Stojąc w obliczu konieczności wyboru, andragodzy coraz częściej wybierają paradygmat interpretatywny i preferują strategię jakościową - twierdzą D. Deshler i N. Hagan⁴⁹*. Coraz częściej badania empiryczne opierane są na wywiadzie narracyjnym⁵⁰*, metodzie biograficznej⁵¹*, badaniach akcjonistycznych⁵²*, obserwacji uczestniczącej⁵³* itp. Pojawiają się prace wykorzystujące metodę dialogu grupowego i analizy hermeneutycznej⁵⁴*. Są one zapowiedzią paradygma-tycznego zwrotu w badaniach nad edukacją dorosłych, co będzie wymagało od andragogów nabycia nowych kompetencji metodologicznych i sprawności warsztatowych.

4. Próba konkluzji

Przez całe wieki nauka uchodziła za ucieleśnienie ludzkiej racjonalności. Wyrażać się ona miała w istnieniu jednego, uniwersalnego i ponadhistorycznego ideału wiedzy naukowej, którego osiągnięcie zależeć miało wyłącznie od doskonałości metod i technik poznania naukowego. Dlatego cały wysiłek wyznawców doktryny scjentystycznej skupiał się na ich doskonaleniu. Ożywiała go

⁴⁹* Zob.: D. Deshler and N. Hagan: Adult Education Research: Issues and Directions. [in:] S.B. Merriam and P.M. Cunningham (eds.): Handbook of Adult..., op. cit.

⁵⁰* Zob.: E. Dubas: Wykorzystanie -wywiadu narracyjnego i metody biograficznej w badaniach potrzeb edukacyjnych ludzi dorosłych. W: M. Marczuk (red.): Problemy i dylematy..., op. cit.

^5I* Zob.: P. Alheit et al (eds.): The Biographical Approach in European Adult Education. Wien 1995, Edition.

⁵²* Zob.: B. Smolińska-Theiss: Badanie przez działanie w pedagogice społecznej. „Kultura i Społeczeństwo” 1990, nr 1.

⁵³* P. Adler and P. Adler: Membership Roles in Field Research. Newbury Park 1987, Sagę.

⁵⁴* Zob.: A. Gustavsson: Understanding Humań Action - a Hermeneutic Model, [in:] M. Bron, Jr. and M. Malewski (eds.): Adult Education and Democratic Citizenship. Wrocław 1995, Wrocław University Press.