57518 IMG#90

286 ANTONI IGNACY DMOCHOWSKI

na wschód od Dolnej Wisły i Nogatu zbudowała ludność miejscowa, czyli według niego Bałtowie, przeciw naporowi ludności pomorskiej. Tezę tę poparł następnie W. La Baume⁷⁷.

Z badaczy polskich obszernie zajął się problemem przynależności etnicznej grodów wczesnożelaznych na tym terytorium J. Kostrzewski^!9. Wykluczając na podstawie danych archeologicznych możliwość wybudowania tych grodów zarówno przez ludność kultury pomorskiej, jak i przez Bałtów, Kostrzewski — analizując ceramikę z Tolkmicka i innych grodów tego typu — stwierdza, że ludność kultury łużyckiej mieszkała na tym terenie od IV okresu epoki brązu do końca okresu Hallstatt C i pozostałością jej są zarówno grody, jak i osady otwarte czy cmentarzyska. Wyniki uzyskane podczas wykopalisk w 1959 r. wydają się potwierdzać tezę J. Kostrzewskiego, choć wstępny charakter tych badań nie pozwala nam na wyciąganie zbyt daleko idących w tym kierunku wniosków. W .uzyskanym jednak materiale znajdujemy typowe formy łużyckie, do których można zaliczyć obok szpili brązowej również niektóre charakterystyczne formy ceramiki, jak cedzidła, kubki z taśmowatym uchem, fragmenty grubościennych naczyń zasobowych o schropowaconej powierzchni, ułamki glinianych form odlewniczych oraz fragmenty mis z karbowanym brzegiem i guzkami na krawędzi. Projektowane dalsze badania grodziska w Tolkmicku niewątpliwie dostarczą szerszego materiału, który będzie stanowił dostateczną podstawę do ustalenia wielu obecnie jeszcze wątpliwych kwestii.

| W. La B a u m e, op. eit.

“ J. Kostrzewski, Stosunki między kulturą łużycką i bałtycką a zagadnienie wspólnoty językowej bałto-słowiańskiej, „Slavia Antiąua", t. V, 1954—1956, I 1—73.

ZWIERZĘCE SZCZĄTKI KOSTNE Z GRODZISKA

w tolkmicku (pow. elbląski)

Opisywany materiał wydobyto w roku 1959 na stanowisku nr I, położonym na terenie dawnego grodziska w Tolkmicku, pow. elbląski. Eksplorację stanowiska i badania archeologiczne prowadził zespół pracowników Oddziału Archeologicznego Muzeum Pomorskiego w Gdańsku. Pracami kierował dr Leon Jan Łuka*.

Dostarczony do opracowania materiał pochodzi z wykopu nr 1 obejmującego 8 warstw (od I do VIII) oraz jedną jamę (nr 1), odpowiadających okresowi halsztackiemu (Hallstatt D). Część kości wydobyto z późniejszego (niepewnie datowanego) wału i najbliższej jego okolicy. Materiał ten pominięto w szczegółowym opracowaniu i do wysnucia ostatecznych wniosków posłużono się jedynie dokładnie datowanym materiałem halsztackim ze wspomnianych wyżej warstw i jamy.

Całość materiału obejmuje łącznie 630 kości i ich fragmentów, z czego na wał i najbliższą jego okolicę przypadają 62 sztuki, reszta zaś, czyli 568 sztuk, pochodzi z obrębu warstw odpowiadających okresowi halsztackiemu.

W liczbie tej znajduje się 65 kości ryb oraz 3 odłamki kości ludzkich, których nie będziemy szczegółowo rozpatrywać z następujących przyczyn:

Szczątki ludzkie (fragmenty kości ciemieniowej, promieniowej i obojczyka — osobników dojrzałych fizjologicznie) znalezione w obrębie warstw I i II uznane zostały za materiał zawleczony do warstwy kulturowej, a więc niepewny i dlatego nie przedstawiający większej wartości dla naszych badań.

Szczątki ryb, które dotarły do naszej pracowni², stanowią tylko drobną część wydobytych na terenie opisywanego stanowiska znacznych ilości kości i łusek rybich i jako takie zostaną dołączone do pozostałej, znacznie większej części materiału i razem stanowić będą podstawę do osobnej

¹ Bliższe szczegóły dotyczące stanowiska oraz opracowań archeologicznych por. artykuł A. I. Dmochowskiego w niniejszym numerze.

|i pracę wykonano w Katedrze Anatomii Zwierząt Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie.