57849 IMGU30

kreślenia się z listy był zmuszony groźbą, iż zostanie skreślony przez Komisję Weryfikacyjną. 22 listopada 1956 r. postanowieniem Rady Adwokackiej w Warszawie ponownie został wpisany na listę adwokatów. W uzasadnieniu tego postanowienia pisa- * no, że „zarzuty stawiane adw. Radlickiemu, jako dotyczące jego światopoglądu przedwojennego, nie są tego rodzaju, aby mogły dyskwalifikować osobę petenta jako kandydata do adwokatury". Prowadził następnie sprawy cywilne.

Po przejściu na emeryturę, w styczniu 1963 r., Radlicki złożył Memorandum do Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie, prosząc o powierzenie mu uporządkowania materiałów do pracy „Martyrologia adwokatów polskich w czasie II wojny światowej". Po uzyskaniu w tym samym miesiącu zgody NRA sporządził listę adwokatów warszawskich aresztowanych przez Niemców 12 łipca 1940 r. i starał się ustalić ich późniejsze losy. Na przeszkodzie ukończeniu tej pracy stanęła śmierć. Ignacy Radlicki zmarł 5 marca 1967 r. w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.

Adwokaci polscy, tak jak całe środowisko prawnicze, należeli do grupy społecznej szczególnie narażonej na represje okupantów niemieckiego i sowieckiego. Tragicznym tego świadectwem jest sprawozdanie ogłoszone w 1947 r. przez Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów, zgodnie z którym adwokatura polska straciła w czasie wojny 56,9% przedwo-jennego stanu osobowego. Adwokaci ginęli w egzekucjach niemieckich w przynajmniej 71 miejscach kaźni. Liczba miejsc mordów pod okupacją sowiecką najpewniej nigdy nie zostanie dokładnie policzona¹.

Na ziemiach wcielonych do Rzeszy prześladowania dotknęły adwokatów od pierwszych miesięcy okupacji. 11 listopada

1939 r. Niemcy zamordowali dwudziestu adwokatów włocławskich w lasach kolo Przyborowa pod Włocławkiem². Inni ginęli w egzekucjach dokonanych m.in. w Żabikowie, Paczkowie pod Poznaniem, Lesie Barbarka pod Toruniem, w obozie koncentracyjnym Stutthof. W czasie wojny zamordowano 38 spośród 105 adwokatów ze Śląska Cieszyńskiego, m.in. w obozach koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau, Mauthausen-Gusen i w Sachsenhausen³.

Na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa w egzekucji inteligencji lubelskiej, dokonanej 24 grudnia 1939 r., zostało zamordowanych trzech adwokatów⁴. W czerwcu l lipcu 1940 r. zamordowano grupę adwokatów z Częstochowy⁵. Ogromne straty poniosła również adwokatura warszawska. Opublikowana w 1946 r. Lista zmarłych adwokatów i aplikantów adwokackich Izby Adwokackiej Warszawskiej (ofiar wojny), obejmuje 741 nazwisk⁶ zamordowanych m.in. w egzekucjach w Palmirach i obozie Auschwitz-Birkenau. Natychmiast po zajęciu przez Niemców Białegostoku w końcu czerwca 1941 r. w Lesie Zwierzynieckim w pobliżu miasta zamordowano 24 adwokatów białostockich.

W czasie wojny zginęła większość adwokatów pochodzenia żydowskiego, mordowanych przez Niemców niemal od pierwszych do ostatnich dni okupacji.

Na terenie zajętym przez ZSRR kilkuset adwokatów - oficerów rezerwy Wojska Polskiego zostało wziętych do niewoli we wrześniu 1939 r. i uwięzionych w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. W kwietniu i w maju 1940 r. zostali oni zamordowani w Katyniu, w Kalininie (obecnie Twer) i w

21

1

W. Bayer, Straty wojenne adwokatury polskiej w latach 1939-1945, fw.-J Adwokatura Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, praca zbiorowa pod red. Z. Krzemińskiego. Warszawa 1974, s. 31, 35-37.

2

   S. Janczewski, Wrześniowe wspomnienia, „Palestra", nr 9, 1965, s. 2-3.

3

   L. Kohutek, Walka i straty adwokatury polskiej Śląska Cleszytlsklego w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945, „Palestra”, nr 7/8, 1983, s. 86-87,

4

" J. Marczuk, Straceni w noc wigilijną. Lublin 23 XII1939, Lublin 2000,

5

   J. Pietrzykowski, Akcja AB w Częstochowie, „Palestra", nr 7/8, 1983, s. 89-91.

6

   Lista zmarłych adwokatów i aplikantów aduohacktch Izby Adwokackiej Warszawskiej (ofiar wojny), „Demokratyczny Przegląd Prawniczy", nr 11/12, 1946.