7921507170

66

nie i pośrednie. Rodzący się przemysł był wspierany wysokimi taryfami restrykcjami dla importu, pozycją monopolistyczną i subsydiami. W praktyce merkan-tylizm, a szczególnie jego odmiana kameralizm - rozpatrujący całość problemów gospodarczych z punktu widzenia możliwości powiększania dochodów państwa, uważający za naczelny cel polityki gospodarczej państwa pełne zatrudnienie i pełne wykorzystanie sił wytwórczych - stał się integralną cechą państw niemieckich.

Kameraliści uważali rachunkowość jako administracyjne wsparcie realizacji celów państwa. W tym podejściu rachunkowość była źródłem danych statystycznych oraz ułatwiała ustalanie podatków oraz ich rozliczanie.

W warunkach ograniczonego kapitału prywatnego dostępnego do inwestowania w rozwój przemysłu, rosła rola banków. Polegała ona na łączeniu prywatnych oszczędności dla finansowania przemysłu . Udzielane kredyty długoterminowe były zabezpieczane na aktywach przedsiębiorstw - kredytobiorców. Działalność banków polegająca z jednej strony na atrakcyjnych krótkoterminowych depozytach oszczędzających, a z drugiej strony na udzielaniu długoterminowych pożyczek z przeznaczeniem na rozwój przemysłu skutkowała relatywnie małą płynnością i wymagała tworzenia i utrzymywania odpowiednio dużych rezerw'. Banki inwestycyjne były zobligowane do ostrożnego podejścia w ocenie swoich inwestycji przemysłowych, a w związku z tym przedmiotem zainteresowania banków było zużycie aktywów, na których ustanowiono zabezpieczenia udzielonych pożyczek. Banki inwestycyjne interesowały się głównie wyceną aktywów przedsiębiorstw, a w mniejszym stopniu ich zyskownością.

Rola banków niemieckich w finansowaniu rozwoju przemysłowego wywarła wpływ na strukturę korporacji. Jako kredytodawcy, banki nie były reprezentowane w zarządach kredytobiorców, lecz były zainteresowane ich osiągnięciami. W tych warunkach zrodziła się instytucja rady nadzorczej, jako najsilniejszego organu w strukturze korporacji'¹. Nadzór był realizowany przez ciągły monitoring osiągnięć zarządu oraz przedkładanie przez zarząd rocznego raportu radzie nadzorczej, a następnie akcjonariuszom. W zakresie rachunkowości - oprócz głównego zainteresowania wyceną aktywów - banki wywarły wpływ na ewolucję dwóch zasad, a mianowicie :

-    zasady przejrzystości,

-    zasady sprawdzalności.

System rachunkowości powinien umożliwiać uzyskanie wglądu w przeprowadzane transakcje oraz w sytuację finansową w rozsądnym okresie czasu. Dla zapewnienia sprawdzalności informacji, struktura zbioru zapisów księgowych powinna być odpowiednio usystematyzowana.

Na szczególną uwagę zasługuje rozwój rachunkowości w Prusach, gdzie założenie spółki akcyjnej wymagało zgody rządu, a naruszenie Prawa spółek groziło sankcją rozwiązania. Od 1852 r. urzędnicy państwowi byli upoważnieni do