58628 P1120744 resize

liku i funkcja przedmiotów biorących ud/ia! w obrzędach pogrzebowych. symboli* ku pewnych motywów ikonograficznych (mjn. ornamentu naczyń znajdujących się w grobach). Do lego dołączyć należy jeszcze doktrynę powszechnie stosowanego ciałopalenia ora/ ogólne założenia dotyczące ideologii „kultu solamo-lunnmego”. Wśród elementów tworzących hipotetyczną stmkturę. motyw figuralny buło - obutej stopy, a właściwie jego symbolika, jako pewna cząstka struktury, swą treścią nic mogła wybiegać poza pozostałe jej elementy. „Buf* zajmował określone miejsce w tej strukturze i był warunkowany przez pozostałe elementy.

Skonstruowanie poniższego modelu (schematu - Ryc. 4) strukturalnego jest niezbędne, ponieważ pojedynczy element można tylko wówczas poznać oraz ma on znaczenie tylko wtedy, gdy uchwycimy strukturę całości; ewentualnie, gdy ustalimy całą ..sieć" powiązań występującą pomiędzy poszczególnymi elementami. Zaprezentowany niżej model należy traktować jako schemat „struktury' znaczącej" nastawionej na interpretację.

I: kontekst występowania: groby ciałopalne:

II; przedmioty, naczynia współwystępujące w grobach razem z. ..butami*':

II-1: ceramika guzowa - popielnica lub miniaturowe naczynia, których ornament naśladuje motywy zdobnicze typowej ceramiki guzowej, np.

•ómcm symbolnch wmamischcn Inhali bedingen

Buchórz-Chodorówkn, grób 530 (Gcdl 1989. ryc. 7); Biematki. grób 66 (Kr/.yżaniuk 1963. ryc. 101): Budapcszt-Bćkńsmcgyer. grób 80 (Ka-licz-Schrelber 1991. Abb. 18); Cholin. grób 9 (Duśck 1957.Tab. 111);

III: pełne, plastyczne motywy figuralne występujące w grobach i używane w fazie B-*C i D-*B obrzędu przejścia:

ID# grzechotki.

111-2: figurki ptaszków (część z nich to także grzechotki),

111-3: figurki antropomorficznc (część z nich stanowią grzechotki),

III- 4: figurki i naczynia zoomorficznc,

111*5: pucharki w kształcie rogu;

IV: motywy zdobiące ..buty" - pucharki (motywy plastyczne i ikonograficzne):

IV- 1: motyw guzów - element zdobniczy typowej ceramiki guzowej, np.

Cerek wica (Ryc. 2b).

IV-2: motyw linii półkolistych - jako element omamentacyjny występujący na ceramice guzowej, np. egzemplarz ze StaUfurtu (Ryc. 2a), lV-3: ryta wstęga wypełniona motywami linii pionowych oraz ukośnych - motyw jodełkowy (?). np. egzemplarz z Waitina (Ryc. 2c),

IV- 4: motyw trójkąta rysowany typową manierą halsztacką, np. egzem

plarz z Budupcsztu-Bćkńsmcgycr, grób 58 (Ryc. Ib);

V: naskalne motywy ikonograficzne:

V- ł: ryte podeszwy,

V-2: ryte stopy;

Vt doktryna i główne założenia „kultu solamo-lunantego".

Powyższy schemat jest układem homogenicznym. „Sieć" powiązań między poszczególnymi elementami struktury wzoru należy poddać analizie, polegającej na zbadaniu możliwych znaczeń symbolicznych, które tworzą ogniwa (pośrednie) pomiędzy samą strukturą (bądź wzorem) a funkcją. Podobny wzór można zastosować analizując inny element: w tym samym kontekście historycznym za różnego rodzaju danymi mogą kryć się struktury (powiązania) tego samego lub podobnego typu. Im więcej danych można podciągnąć pod tą samą zusadę organizującą strukturę, tym większą wiarygodność można tej zasadzie przypisać. Oznacza to. że im powyższy schemat byłby bardziej rozbudowany, tym byłby on wiary godniejszy.

Ad.I.

Motyw figuralny buła - obutej stopy wystąpi! w grobach wyłącznic ciałopalnych. przeważnie popielnicowych, rzadziej bczpopielnicowych, głównie jednak w grobach jamowych płaskich, ale także w innych rodzajach grobów - w kurhanach. np. Kośteicc (Dohnai 1977. s. 120): Wartin. kurhan 75 (Kosttzcwski 1958. s. 180). w grobńch z wieńcem kamiennym - Vlochovicc. grób 208 (Dohnai 1977. s. 77), czy choćby w obstawie kamiennej - StaBfurt (Dehn 1939. $. 15).

Rodzaj wyposażenia grobów, zawierających analizowany motyw figuralny, nic różni się praktycznie od wyposażenia innych grobów tego okresu: popielnica. przystawki, przedmioty brązowe, zdeformowane w części przez ogień.

245